Er is onder taalfilosofen een gedachte-experiment genaamd radical interpretation: dat je in de jungle bent en een volkomen onbekende taal moet proberen te vertalen. En er is een huiskamerspel genaamd vier stokken, waarbij je vier stokken in een kamer neerlegt en daarmee in stilte moet communiceren, zonder verdere regels. De voorstelling Hmm van Sonja Jokiniemi houdt het midden tussen die twee.

In dit geval zijn haar gesprekspartners een stel houten balken in zuurstokkleuren, een kartonnen doos en een grote prop cellofaan. Zodoende bevat Hmm een aantal standaardelementen van conceptuele dansperformances: rituele herhaling, semi-sjamanistische handelingen, rekwisieten die als actoren worden behandeld, zelfrelativerende humor en reflecties over betekenis en (mis-)communicatie, of over het menselijk tekort in het algemeen.

Heel origineel is het niet. Boeiende beelden levert het wel op. Jokiniemi knipt een mond in de prop cellofaan en gaat er vervolgens het gesprek mee aan. De stem van God spreekt vanuit de kartonnen doos, maar uiteindelijk blijkt het toch een kartonnen doos. De prop cellofaan wordt verorberd door de kartonnen doos en herboren als de zon. Dit alles gebeurt met een zekere achteloosheid, al strubbelen zowel de doos als de prop een beetje tegen bij hun apotheose.

De belangrijkste actoren blijven toch de houten balken. Waar de prop en de doos een soort buikspreekpoppen blijven, gaat Jokiniemi met de balken een persoonlijke relatie aan, verschuift ze, plaatst ze rechtop of tegen de muur, slaat ze tegen elkaar aan, liefkoost er één. Veel is er ook niet nodig om zo’n balk op een wapen of een penis te laten lijken, vooral niet als je daarbij kreten slaakt.

Volgens de programmatekst doet Jokiniemi ‘momenteel onderzoek naar alternatieve vormen van communicatie’. Overtuigend wordt dat niet: na een kwartier alleen in kreten communiceren stapt ze over op stukjes Engels, en dat zou ze beter niet kunnen doen. Maar het witte broekpak waarin ze rondloopt geeft het geheel wel een stijlvolle laboratoriumsetting.