Het is 50 jaar geleden dat Wim Sonneveld overleed en daarmee is dit theaterseizoen een uitgelezen moment voor een hommage aan de cabaretier. Tim Olivier Somer en Tarik Moree spelen twee Sonneveld-imitators die per ongeluk op dezelfde avond geboekt zijn en zo samen op het podium belanden. Het Wim Sonneveld-Complex begint als een duel tussen de twee mannen over wie de beste ‘Wimitator’ is, en mondt uit in een vurig debat over nostalgie en maatschappelijk engagement in het theater.

Moree en Somer speelden twee jaar geleden al een kortere versie van Het Wim Sonneveld-Complex op de Parade. De ontspannen sfeer van een festivalvoorstelling is nog voelbaar in de speelse interacties met de zaal. Het materiaal van Sonneveld biedt hier alle ruimte voor. Moree en Somer weten Sonnevelds scherpte en zijn charmante podiumpersoonlijkheid goed te vertolken en aan te dikken voor komisch effect. Het publiek voelt zich al snel veilig om te reageren en mee te zingen met Sonnevelds klassiekers als De kat van ome Willem en Aan de Amsterdamse grachten, begeleid door de driekoppige band The Sunfields.

Na een wat langzame opbouw transformeert de rivaliteit tussen de twee Sonneveldspelers van een platte concurrentiestrijd naar een boeiend fundamenteel meningsverschil over de rol van escapisme en nostalgie in het theater. Het personage van Moree haalt troost uit het sentimentele wereldbeeld dat Sonneveld in Het dorp bezingt. Somer ziet juist een gevaarlijke naïviteit ziet in de ‘vroeger-was-alles-beter-romantiek’. Hoe mooi was dat verleden eigenlijk, als Sonneveld zich niet veilig voelde om voor zijn liefde voor partner Friso Wiegersma uit te komen? Bovendien, vindt Somer, moet theater niet terugkijken, maar reflecteren op de actualiteit. In een tijd van oorlogen en klimaatproblematiek mag je als theatermaker je kop niet in het zand steken door de hele avond liedjes uit de vorige eeuw op te voeren.

De tweestrijd tussen de acteurs lijkt in eerste instantie wel heel rechtlijnig, maar Moree en Somer zetten uiteindelijk een interessante dialectiek neer met nuance voor beide kanten van de discussie. Wie zich aangetrokken voelt tot de titel vanwege de nostalgie die aan Sonnevelds naam kleeft, krijgt waarschijnlijk een andere voorstelling te zien dan verwacht. Juist voor die bezoeker is Het Wim Sonneveld-Complex een aanrader: Moree en Somer erkennen de waarde van nostalgie én zetten er terechte vragentekens bij.

Uiteindelijk blijkt de balans belangrijker dan het kiezen van een winnaar: escapisme mag (met mate), maar laten we waarderen dat het theater ook een unieke plek is om het debat over de actualiteit te voeren. In een eindlied bezingen ze hun liefde voor het theater en voor elkaar, in een bewuste beslissing om het publiek wel met een warm gevoel naar huis te sturen. Je helemaal afsluiten voor de actualiteit is volgens Moree onmogelijk, ook in het theater. Je wordt er immers toch altijd weer door ingehaald. Hij blijkt gelijk te hebben, want wie op deze zaterdagmiddag het theater in Utrecht uitliep, viel direct in een demonstratie vóór het behoud van culturele vrijplaatsen. Onbewust gaven Moree en Somer een sterk argument voor solidariteit met deze demonstranten.

Foto: Bart Grietens