Het is een meedogenloos stuk. Met een onaangename man in een hoofdrol. Die de normering van zijn tijd opzij schopt en zijn eigen instinct volgt. STAN, Olympique Dramatique en Matthias de Koning hebben er een harde en geestige voorstelling van gemaakt.
De altijd weer verbijsterend mooie Bourla is omgetoverd tot een vlakkevloerzaal met tot aan de kale muren van het toneelhuis een met doeken bekleed wijd zielenlandschap. Misschien wel dat van de gloeilampenfabrikant Friedrich Hofreiter uit Arthur Schnitzlers tragikomedie Het wijde land uit 1911. Hij loopt over mensen en dwars door minnaressen heen en straal langs zijn ontrouwe echtgenote Genia. Hij is een onaantastbaar, onverwoestbaar en bepaald onaangenaam mens.
Schnitzler moraliseert daar niet over. Hij stelt vast dat egoïstische types als Hofreiter akelig vaak voorkomen en nauwelijks voor normatieve rede vatbaar zijn. Freud, die in Wenen zo ongeveer bij Schnitzler om de hoek woonde maar hem uit bewondering meed, schreef hem op zijn zestigste een felicitatie, die ongeveer neerkomt op: waar ík jaren eindeloze zielknijperige analyses voor nodig heb, dat doet u met zestien personages in vijf bedrijven. Hulde!
De acteurs van STAN en Olympique Dramatique en Matthias de Koning hebben er een kaalgeslagen, snoeiharde en nuchtere vertelling van gemaakt, zonder actreutel-caprisiosoof toneelspelersfranje. Niet aan de sterren geeft men deze personages prijs, slechts aan hun gebreken – om Brecht te citeren. Een enkeling, zoals Hofreiter-vertolker Koen De Graeve, laat zich heel af en toe verleiden tot een toontje teveel of wat ijdel gezwaai met zijn zwierige manen, maar dat zijn kleine smetjes. Bovendien is er dan altijd bijrollenvertolker Damiaan De Schrijver, die de vertelling terug op de rails zet en het kijkersvolk bij de les houdt (‘Iets verstaanbaarder voor het derde balkon? Daar gaat u wel wat naturel bij verliezen, hoor! Ik waarschuw maar even!’).
Er vallen enkele puike vrouwenrollen te genieten, waaronder de zwoel-vileine en tegen het eind gecontroleerd wanhopige Sara De Roo als echtgenote. Dat slot, het duistere en zeer wrede vijfde bedrijf, is een hoogtepunt waar met operatiekamerprecisie naartoe wordt gescalpeerd. De kille Hofreiter vernietigt de jeugd om hem heen, omdat hij ze niet kan uitstaan. ‘Ik hou van niemand. Van niemand op de wereld. Wil ik ook niet’.
Apotheose van een grandioze toneelavond. Die we van de vaderlandse schouwburgdirecties overigens vooral níet mogen zien. Op naar Haarlem dus, Toneelschuur, volgende week. Of anders toch naar Vlaanderen afreizen. Het is de moeite waard.
Foto: Bart Grietens
[sterren toegekend door de redactie]
‘Ready for take-off?’ In het gezellige festivalhartje van YoungGangsters maakt driehonderd man zich op voor een ‘waanzinnig, intergalactisch avontuur’ naar Planeet B, oftewel The Promised Land. Want als leven op de aarde niet meer houdbaar blijkt, koloniseren we toch gewoon een andere planeet? (meer…)
Hoewel ze weinig opvallen in de superdiverse stad, huist de grootste gemeenschap van Belgisch-Amerikanen in Detroit. In de multimediale documentairevoorstelling Land vertellen de Vlaamse makers van The Space Between het verhaal van deze ontheemde groep migranten. (meer…)
Oh My Sweet Land is een gedegen theatermonoloog gebaseerd op de verhalen van Syriërs uit vluchtelingenkampen. Binnen het raamwerk van een liefdesverhaal, dat verteld wordt vanuit een Parijse keuken, krijgen ze vorm. Sommige verhalen moeten verteld worden vanwege hun urgentie. Zo ook de verhalen in Oh My Sweet Land, die de Duits-Syrische actrice en theatermaakster […]
Van Nederland naar Amerika, het is een ingrijpende reis die veel mensen hebben gemaakt in de hoop meer ruimte en een beter leven te vinden. Marjolein Bierens schreef voor Theaterproductiehuis Zeelandia een stuk in brieven, over een moeder en een dochter met een oceaan ertussen. ‘Ga weg, mijn meisjes, vertrek! Hier is alles oud, daar […]
