‘Ik ken weinig mensen waarbij de afwezigheid van elkaar zo’n grote invloed heeft gehad op beider levens.’ Deze even nuchtere als pijnlijke constatering wordt bijna achteloos uitgesproken door Pointer, een van de twee personages in Letters zijn mijn vrienden, de nieuwe toneeltekst van Maria Goos. De woorden vormen de opmaat voor het indrukwekkende einde van de eerste editie van Het hele verhaal waarvoor Toneelgroep Oostpool drie toneelschrijvers om een korte genreverkenning vraagt en daarvoor drie verschillende regisseurs uitnodigt.

Love story is het eerste genre en net als Goos kiezen Yücel Kopal en Vera Morina allerminst voor een zoetsappig en een van conflict verstoken plot. Kopal kiest daarbij nog voor het meest traditionele verhaal. In Ik vertrek bevindt een jong stel zich in een hotelkamer, klaar om definitief het land te verlaten. Maar al snel blijken de verschillen in hun achtergrond – zij de dochter van een rechter, hij een ‘wiethokbouwer’ – groter dan hun onderlinge liefde. In regie van Emilie Pos is het spel uitvergroot en wordt ook nadrukkelijk richting het publiek gespeeld. Vooral Chris Peters doet dit vol overgave, terwijl Nancy Masaba plagerig weerwoord biedt.

Beiden keren terug in het ingenieuze Split van Vera Morina. Hier is een stel geplaatst in de steriele omgeving van een van de kantoren van De Organisatie, vertegenwoordigd door Melissa (Astrid van Eck) die we niet te zien krijgen maar louter horen. Het is De Organisatie opgevallen dat hun kind Sunny ‘zoals wij noemen dat bicultureel, voorheen allochtoon, gedrag vertoont’, inclusief de typische symptomen daarvan: ‘angstaanvallen, het gevoel niet welkom te zijn, het gevoel niet weten waar jij hoort thuis.’

In de subtiele regie van Linda Zijl ontvouwt zich een Black Mirror-achtig scenario, waarbij De Organisatie een service aanbiedt die hun ontmoeting ongedaan maakt, waardoor hun kind nooit is geboren. Het artificiële van De Organisatie wordt benadrukt doordat Melissa spreekt in heldere maar grammaticaal net onjuiste zinnen als ‘Als u wilt zien onze methode ik kan bellen technische dienst, mijn collega hij geeft u meer uitleg’. Siri en OK Google worden hier realiteit zodra actieve herinnering ontbreekt.

Hoewel de verschillende schrijvers geen overleg met elkaar hadden, keert eenzelfde idee op andere wijze terug in Letters zijn mijn vrienden, als Laurie opmerkt: ‘toen en nu en later, alleen maar codes om de boel een beetje ordentelijk te laten verlopen.’ Hier is Van Eck wel te zien, en hoe! Zij overtuigt vanaf de eerste seconde als een vrouw die getroffen is door een hersenbloeding en al dan niet denkbeeldig na dertig jaar herenigd wordt met misschien wel haar grote liefde, maar met wie ze niet meer dan een kwartier doorbracht: ‘Ik weet dat het bestaat, maar die overgave heb ik nooit gekend. Behalve dan toen. Met jou. Toen het niet gebeurde.’

Als schrijfster heeft zij graag de controle. ‘Letters zijn mijn vrienden, maar ze moeten wel doen wat ik zeg.’ Maar hier, in het ziekenhuis, is zij machteloos ten opzichte van eigen herinneringen, getriggerd door de enige keer dat zij eerder in het ziekenhuis lag, vlak na de ontmoeting met de man die nu weer aan haar bed lijkt te zitten. Maar: ‘Het zou wel prettig zijn als ik nu wist of ik nu aan het werk ben, of dat ik dit zelf meemaak.’

De uiterst minutieuze regie van Timothy de Gilde sluit perfect aan op het taalweb dat Goos in ‘de walnoot’ van Laurie weeft. Zij is plagerig, met de nodige zelfspot maar ook oprecht verwonderd over wat zich in haar hoofd afspeelt. Mooi is ook het tegenspel van Peters, van uiterst ingetogen naar fel en uitbundig.

De stukken van deze editie van Het hele verhaal tonen een prille liefde die gedoemd is te mislukken, een futuristisch boy unmeets girl-verhaal en een liefde die nooit heeft bestaan, een levenslang misverstand. Dat alles in zeventig minuten. Natuurlijk vertellen ze samen niet het hele (liefdes)verhaal: ‘Iedereen heeft recht op een eigen werkelijkheid. Dat maakt ons mensen.’ Ze bevatten alle drie autobiografische elementen, maar raken ook aan thema’s als klassenverschillen en culture diversiteit.

De meerstemmigheid, die niet alleen spreekt uit de verschillende teksten, maar ook zichtbaar is bij de regisseurs, de acteurs en hun vermogen te schakelen tussen speelstijlen, maakt deze eerste editie van Het hele verhaal memorabel en meer dan nieuwsgierig naar komende edities.

Foto: Bart Grietens