Wat betekenen handen voor ons, en wat kunnen we via onze handen overbrengen aan ‘de ander’? Het Huis Utrecht toont de performance-installatie Hands Made als onderdeel van SPRING Performing Arts Festival.

Voor de theaterzaal staat performancekunstenaar Begüm Erciyas. Samen met twee anderen deelt ze koptelefoons uit aan zesentwintig deelnemers. In het Engels introduceert ze zichzelf en haar project, en legt uit wat hen de komende vijftig minuten te wachten staat. De focus ligt op de interactie met onze handen, zowel in relatie tot onszelf als ‘de ander’.

Allereerst wordt de groep in tweeën gesplitst. Begeleiders brengen je naar een rechthoekige ruimte met aan weerszijden gordijnen, afwisselend afgezet met oranje of groene neonstrepen. Achter ieder gordijn bevindt zich een apart hokje met één stoel, speciaal voor jou klaargezet. Je hebt er zicht op een kleine uitgelichte lessenaar, vergelijkbaar met een muziekstandaard, maar dan licht gekanteld en met hardboard bedekt, fungerend als een tafelblad.

Iemand neemt plaats achter het gordijn direct naast je. De opname begint, een vrouwenstem geeft aanwijzingen. Beiden presenteer je een hand. Hoewel je de lessenaar deelt, weet je niets van ‘de ander’. Het enige dat je ziet zijn vingers, nagels, al dan niet een trouwring. Ik zit naast een man, grote volle handen, haartjes op de kootjes, sommigen geschoren? Handen van een vrijgezel, eind veertig, vermoed ik. Geen kantoorklerk, maar een creatieveling. Iemand zonder partner, en met een zwart metalen horloge om zijn pols. Wat denkt hij over mij, en wat leest hij af aan de lijnen en textuur van mijn handen?

Constant raken we de wereld aan, en door die aanraking creëren we afstand of juist hechte, intieme relaties. Onze tastzin verloopt echter steeds meer via technologie, wat onze ervaring van onszelf en anderen verandert. Erciyas onderzoekt dit zintuig, de tast, door zich er uitgebreid op te focussen. Hoe voelt de ander van dichtbij, en verder weg? Wanneer voel je je op je gemak om een ander aan te raken?

Een fraai moment is wanneer ‘de ander’ de leiding overneemt. Het gebeurt nadat ik een dikke tien minuten het tempo, van begin af aan, heb aangegeven. Waar ik hem mijn bewegingen laat spiegelen – platte hand op tafel, vingers beurtelings optillen en over het oppervlak laten glijden – kantelt hij zijn palm op tafel, verkent mijn hoek van de lessenaar. Even voelt het als een blinddate, maar dan extra blind, omdat je elkaar niet kunt aankijken, enkel aanraken.

Hands Made gaat over contact maken met de ander, maar ook over inbeelding. Want waarvoor gebruiken we onze handen op dagelijkse basis, en welk werk verrichten ze? Op een zeker moment worden de lessenaars overgenomen door trillingen en oorverdovend geluid. Wie goed voelt, ervaart een steeds luider wordende hartslag, pompend tegen de binnenkant van je handpalm. Langzaamaan slaat het gevoel om in een voorbij denderende trein, heimachines op een bouwplaats die beton neerhalen.

Erciyas’ theaterervaring is er een voor toeschouwers die durven. Ook al zie je je partner in crime niet, elkaar aanraken is intiem. Misschien wel nog wel inniger wanneer je ‘de ander’ niet in de ogen kunt kijken.

Foto: Bea Borgers