Het bezoek aan een kapper kan erg therapeutisch zijn. Terwijl diens handen zich ontfermen over jouw haren, weet jij je geborgen genoeg in de intimiteit van de kappersstoel om je zielenroerselen te durven uiten. Maar let op: jouw barbier zou zomaar een theatermaker kunnen zijn. Zoals de Rotterdamse kapper en kunstenaar Ivan Winter, die met Haar & Hem de verhalen uit zijn kapperszaak op het podium brengt.

De vader, de zoon en de Heilige Geest is het slotstuk van het Haar & Hem-drieluik. De plotlijn is helder en eenvoudig: Haar & Hem speelt zich af in het kapsalon van kapper Philip, die overdag drie klanten en ’s avonds zijn vriendin op bezoek krijgt. Wat start als een komedie vol herkenbare typetjes die je in Rotterdam dagelijks op straat ziet, gaat echter steeds meer de diepte in. Op de kappersstoel durven de personages hun kwetsbaarheid tonen en wat zij vertellen, zet Philip aan het denken. In een ontroerende dialoog tussen hem en zijn zwangere vriendin, durft Philip uiteindelijk zijn eigen twijfels en angsten omtrent het naderende vaderschap te uiten.

Ivan Winter putte rijkelijk uit zijn eigen levensverhaal: hij is onlangs vader geworden. Maar ook de verhalen van mensen in zijn omgeving en in zijn kapperszaak inspireerden hem. Daardoor voelt de tekst van Haar & Hem uit het leven gegrepen. De twijfel die hoort bij het nakende vaderschap, de angst om dezelfde fouten te maken als je vader, maar ook de kracht om kwalijke patronen te doorbreken, zijn thema’s die Winter raak weet neer te zetten.

Het belang van deze voorstelling wordt vooral duidelijk in het nagesprek, waarin een fragment wordt getoond uit de documentaire die Isaura Sanwirjatmo over Haar & Hem maakt. Ivan Winter en zijn acteurs vertellen daarin hoe herkenbaar de thema’s van de voorstelling en de pijn van hun personages zijn. De pijn van vaders die hun beloftes breken, vaak door hun eigen trauma’s daartoe gedreven, blijkt er een die door een hele gemeenschap wordt gevoeld. Dat wordt ook bevestigd door het publiek in Theater Zuidplein in gesprek met dramaturg Yahmani Blackman.

Ik hoop dat het nagesprek en de documentaire een vast onderdeel blijven van Haar & Hem. Ze maken de noodzaak van de voorstelling voelbaar, meer nog dan het stuk zelf. Zeker voor een witte theaterwetenschapper als ik vormt de documentaire de sleutel om de pijn van een gemeenschap waar ik geen deel van uitmaak te begrijpen en te voelen. De voorstelling slaagt daar zelf nog niet in, die moet eerst rijpen.

Ivan Winter is een beginnend theatermaker, dat geeft hij zelf toe. Zijn regie kan strakker. Hij geeft zijn acteurs veel ruimte, wat goed is voor de authenticiteit, maar daardoor lijken ze soms wat verloren te lopen. Ook goed voor de authenticiteit is Winters keuze om niet met academisch geschoolde acteurs te werken, maar met spoken word kunstenaars. Alleen merk je, bijvoorbeeld in hun timing, dat de spelers niet zo ervaren acteurs zijn en dat de voorstelling nog niet helemaal is ingespeeld.

Comedy is timing, en soms is die te traag, waardoor een grap verloren gaat. Dan weer wordt te snel geschakeld: de tekst duikelt van ernst in grap in ernst, zonder de kijker de tijd te gunnen om in emotie te schakelen. Sommige dialogen worden dan weer niet voldoende doorvoeld om de dieperliggende emotie over te brengen.

Wie echter geen probleem heeft met timing is Tyler Koudijzer, die de show steelt door in en uit de huid te kruipen van drie verschillende personages. Koudijzer schildert ze met slechts enkele penseelstreken: door kleine details aan te passen, creëert hij drie unieke karakters waarin zijn eigen persoonlijkheid steeds doorschemert. Hij neemt de lachers op sleeptouw en raakt de gevoelige snaar.

Hoofdrolspeler Ivan Words, die kapper Philip neerzet, is terughoudender, minder van de grote gebaren. Aanvankelijk komt hij wat stroef over, wat ingehouden, maar wanneer het stuk de diepte ingaat, wordt door Words’ kleine en oprechte spel de pijn van Philip invoelbaar. Philip is vriendelijk en vrolijk aan de buitenkant, maar intern angstig en zoekend. Een tegenstelling die bij veel mannen verborgen leeft en die Words schaamteloos kwetsbaar durft neer te zetten.

De balans tussen humor en diepgang heeft Ivan Winter in Haar & Hem goed weten te vinden. De voorstelling snijdt diepe thema’s aan, maar is niet zwaar. In het kapsalon van Philip is het leven strijd, maar ook feest. Er is altijd wel een verjaardag, geboorte of nieuwe liefde die moet worden gevierd. Uit dit vermogen tot positiviteit ondanks het lijden spreekt levenskracht, waaraan je merkt dat Winter misschien wel een beginnende maker is, maar ook een doorgewinterde mens met levenservaring.

Het makerschap van Ivan Winter moet rijpen. Maar de kwetsbaarheid die hij op het podium durft laten zien en uit zijn acteurs weet te halen, ontroert, straalt kracht uit en smaakt naar meer. Geef hem tijd en Winter zou wel eens een belangrijke stem kunnen worden in het theater, niet alleen van zijn gemeenschap maar ook van zijn (en mijn) generatie.

Foto: Sebastian Koudijzer