Negen witte zwevende gezichten staren je met lege ogen aan als je binnenloopt bij Grenzen. Erachter verstopt zit poppenspeler en actrice Cat Smits, die ze tot leven brengt met ellebogen, knieën, voeten en handen. Het zijn de medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) tijdens het ochtendoverleg.

In Grenzen verbeeldt Cat Smits de beslisprocedure bij het IND aan de hand van het verhaal van de nieuwe medewerker Andy. De voorstelling is niet zozeer een kritische aanklacht, maar zoomt in op de interne, menselijke strijd. Want Andy moet inschatten of het verhaal van de asielaanvrager wel wáár is. En terwijl Andy benieuwd is naar Iran en het leven daar als homoseksueel – ze is zelf lesbienne – focussen haar collega’s op de weggelaten feiten, de inconsistenties en het gebrek aan bewijs.

De stemmen van de personages rond Andy zijn vooraf opgenomen en levendig ingesproken. Echte mensen komen dankzij het poppenspel en de karaktervolle foamen maskers van Smits tot leven. Op prettig afwisselende manieren: de begeleider van Andy heeft een masker, in een schaduwspel zien we de Iraanse man en een tolk tijdens het interview en uit de rapporten komt een heel klein stoer mannetje gekropen, dat in een paar seconden je hart steelt en vertelt over de ondergrondse gayscene in Iran.

Het is fictioneel, maar wel gebaseerd op de getuigenissen van informanten die onderzoeker Maja Hartoghs – tevens wetenschappelijk dramaturg bij de voorstelling – verzamelde voor haar proefschrift. Smits voegde dans, muziek en beeld toe aan de tekst die Christine Otten maakte, om ook de interne strijd te laten zien van Andy, die heen en weer wordt geslingerd tussen haar plicht en haar geweten.

Al is het niet altijd even duidelijk naar welke interne strijd de gemaakte gebaren en dansbewegingen refereren, het werkt allemaal toe naar een krachtig beeld, waarmee Smits de ernst van een verkeerde beslissing goed tot je door laat dringen. Want als je een homoseksuele man terugstuurt naar Iran, dan wordt hij waarschijnlijk opgehangen. Maar wat als hij liegt?

Hoe het oordeel voor de Iraniër ook uitvalt, wat voor beeld je ook krijgt van de gang van zaken bij de IND, uiteindelijk draait de voorstelling om Andy. Die transformeert van naïeve, gemotiveerde starter al snel naar vermoeide cynicus, murw geslagen door de vooringenomen scepsis van haar collega’s en gezwicht onder het gewicht van haar empathie. Een knappe solo van Smits.

Foto: Tessa Veldhorst/De Schaapjesfabriek