Een comfortabele ervaring kun je het niet noemen, The Third Reich van de wereldberoemde regisseur Romeo Castellucci. Vijfenveertig minuten zie je bijna niets anders dan voorbijflitsende woorden op de maat van een denderende soundscape. (meer…)
In Go down, Moses, de openingsvoorstelling van Festival De Keuze in Rotterdam, neemt regisseur Romeo Castellucci de figuur Mozes als uitgangspunt van een reeks intrigerende beelden. Machines spelen een essentiële rol, maar welke logica Castellucci hanteert in de voorstelling blijft deze keer een mysterie.
In het eerste deel van Go down, Moses is het mysterie nog een prettig gegeven, een reeks uiteenlopende beelden volgen elkaar op tot er plots een narratief verhaal opdoemt. In het openingsbeeld scharrelen zeven acteurs rond achter een gaasdoek. Een poster van een haas (een afgod?) trekt de aandacht en wordt aan het achterdoek gehangen. Ondertussen vult de ruimte zich met een licht onheilspellende soundscape met vage ruis en geknars. Door de manier waarop ze zich in de ruimte opstellen en met hun armen en handen gebaren creëren de zeven acteurs een choreografie. Het loopt uit in een merkwaardig begroetingsritueel.
De gospelsong ‘Go down, Moses’ weerklinkt. Beelden volgen elkaar op, soms afgewisseld door geprojecteerde teksten of leestekens (een geestige eigentijdse vondst). Een langgerekt rollend apparaat op de voorgrond produceert een enorm doordringend geluid en verslindt de pruiken, die afdalen uit het grit. Dan volgt een aangrijpende scène van een wanhopige vrouw in een badkamer. Kronkelend over de grond verspreidt haar lichaam steeds meer bloed tot ze met gespreide benen en een naakt schokkend onderlichaam in elkaar zakt.
Het gaasdoek vervaagt de beelden van Go down, Moses als in een schilderij. Waren de beelden in vroegere voorstellingen van Castellucci hard en direct, in zijn laatste werken hangt voor de scène regelmatig een doorzichtig doek of plastic. Een interessant gegeven. We moeten meer ons best doen om dat wat wordt getoond ook werkelijk te zien, vooral als het licht op het toneel summier is. Het vraagt om een grotere concentratie van de kijker, maar evengoed schept het doek ook distantie. Een afstand die we wellicht ook zelf hebben opgebouwd ten aanzien van de hoeveelheid beelden, die dagelijks op ons netvlies verschijnt.
In het tweede deel volgen we de vrouw als ze wordt verhoord in een politiebureau aan een grote houten tafel. Het betreft een toneelmatige scène. Daarna stuwt Castellucci de tot dan toe nieuwsgierige kijker in de richting van de boodschap. Die is heel onverwacht dan toch erg recht toe, recht aan. Een groot RSI-scanapparaat brengt ons van de huidige tijd naar de prehistorie. Het beloofde land van Mozes kwam maar niet. Geciviliseerd waren we in de prehistorie meer dan nu. Castellucci onderschrijft het met een hulpbericht van de holbewoners. Briljant zijn de beelden, maar samenhang en dimensie ontbreken toch enigszins in deze regie van Castellucci.
Foto: Luca Del Pia
Naar mijn mening gaat deze recensie voorbij aan de kern van deze voorstelling en het doel dat Castellucci beoogt met de onsamenhangendheid ervan.
Go Down, Moses geeft door de breekpunten in de overgangen van de scènes, door het missen van een anekdotische samenhang, de mogelijkheid te associëren . Sterker: de kijker krijgt niet genoeg informatie om een rationeel kloppend verhaal te maken en wordt dus aangewezen op zijn onderbuikgevoel.
Castellucci maakt het de kijker niet makkelijk. Hij eist dat de kijker zich openstelt en de vrijheid neemt zelf met de beelden aan de haal te gaan. Een kijker die tegelijkertijd probeert intelligente reflecties over de voorstelling te formuleren, zal dus niet geraakt worden en bedrogen uitkomen. Dan worden leestekens (smileys), die zich openbaren na de aangrijpende scène van de zojuist bevallen vrouw, een ‘eigentijdse vondst’. De opengestelde kijker zal zich echter betrapt voelen, omdat Castellucci het verloop van zijn emoties voorspelt. Het medelijden maakt al snel ruimte voor verontwaardiging en dat opmerken is best grappig.