Kom naar het theater, het is goedkoper dan thuis zitten met de verwarming aan en je steunt de theaters ermee. Het is een even slimme als simpele oproep die Vincent Bijlo doet. Maar tijdens zijn oudejaarsconference blijkt al snel wat de diepere laag is.

Het toneel is veranderd in een schuilkelder, met dozen smack (met ck, de vegetarische variant), stroopwafels en sultana. In het midden staat een hometrainer waarmee Bijlo zegt energie op te wekken voor zijn eigen podiumlicht. Hij moet blijven trappen tot hij zijn plafond heeft bereikt. Elke kilowatt en elke kubieke meter gas betekent meer bommen voor Poetin. Naar het theater gaan is dus niet alleen goed voor je portemonnee maar ook een daad van verzet, een thema dat veel terugkomt in deze bijna twee uur durende voorstelling.

Maar eerst zorgt Bijlo dat hij de lachers op zijn hand krijgt door te vertellen wat hij uit zijn conference heeft geschrapt. Het ‘gecoldewij’, de beeldenstorm in Madame Tussaud waar Ali B, Marco Borsato en Lil Kleine werden omgesmolten tot kaarsen zodat ze afgebrand konden worden. Gelukkig maar dat hij dit hoofdstuk snel afhandelt, want Bijlo staat bekend als cabaretier die zijn oudejaars houdt in de stijl van Wim Kan. Flink wat grappen dus over het kabinet en de toestand van Nederland en de wereld.

Maar Bijlo brengt ook hier een diepere laag aan, door teksten en liedjes van Remco Campert (‘Verzet begint niet met grote woorden maar met kleine daden’ (….) ‘Jezelf een vraag stellen, daarmee begint verzet. En dan die vraag aan een ander stellen’), Dr. P (Dodenrit/Troika), Doe Maar (De Bom), John Lennon en de Sex Pistols  (God Save the Queen) door zijn verhaal te vlechten. Give Peace a Change is het lied waarmee hij opent om al snel over te schakelen naar zijn jeugd in de ‘schuilkelder’ waar hij buiten het zicht van zijn linkse ouders stiekem naar AVRO’s Wie-kent-kwis keek. Niet veel later zou hij naar Engeland vertrekken waar hij op het KGB-college verkering kreeg met Sigrid Kaag. Die liefde was echter geen lang leven beschoren omdat ze een gat in haar hand had.

Vooral Rutte moet het ontgelden als ‘langstliegende premier’ van Nederland die vermoedelijk al bij de oerknal de boel stond te managen en dat zal blijven doen totdat de bom valt, of zelfs daarna nog. De Bom van Doe Maar uit 1983 houdt Bijlo nu weer uit zijn slaap. Ook daarom is het podium veranderd in een schuilkelder. We mogen wel bij hem als op de rode knop wordt gedrukt, zegt hij met een knipoog naar Claudia de Breij. Dan zet de band in en zingt zijn vrouw Mariska de evergreen van Vera Lynn uit 1942.

There’ll be bluebirds over
The white cliffs of Dover
Tomorrow, just you wait and see

There’ll be love and laughter
And peace ever after
Tomorrow, when the world is free

Een krachtige boodschap van hoop in donkere tijden, die mensen in schuilkelders tijdens de Tweede Wereldoorlog al hoop gaf. Als Bijlo zijn vrouw voorstelt als ‘the sweetheart of the forces’, wordt duidelijk waarom de band is gekleed in militaire camouflagepakken. De Oekraïense president beheerst niet alleen daarméé deze voorstelling. Zelensky en Rutte krijgen er subtiel van langs als Bijlo in een lied allemaal zaken die niet zonder elkaar kunnen bestaan tegenover elkaar zet. Het begint heel onschuldig met ‘zonder boven geen onder, zonder bliksem geen donder, zonder stank geen dank, zonder vet geen slank en zonder geld geen bank’. Maar dan komt de actualiteit stiekem weer om de hoek zeilen als hij zingt ‘zonder geheugen geen vergeten, zonder weten geen geweten’.

Knap hoe Bijlo steeds weer actuele zaken verknoopt met historische gebeurtenissen en grappen over klein zelfverkozen leed. Hilarisch is het als hij onder begeleiding van lekkere freejazzklanken vertelt over een stel dat door de kofferchaos op Schiphol heisa krijgt aan de balie in Bali. ‘Doe maar niet of je geen Nederlands kent want dat hebben we je voorouders uitstekend geleerd’, zeggen ze als de baliemedewerker hen niet verstaat. Als ze eenmaal op hun kamer zijn lopen de ergernissen snel op door de veiligheidsbeelden van thuis via Verisure en de berichten over de klikos in de buurtapp. ‘Bali was een hel en dan zeggen ze dat Oekraïne erg was’, klaagt het stel. Ook Baudet wordt op de hak genomen, maar eveneens als spiegel gebruikt als Bijlo zegt dat we zelf buitenaardse reptielen zijn, plofkippen zonder kop omdat ons systeem niet houdbaar is en niemand ons ruimt. Nou ja, misschien komt de verlossing van Poetin…

De conference komt tot een hoogtepunt als hij vertelt over de toespraak van Zelensky in het parlement en de toezeggingen van Rutte, waardoor wij worden opgescheept met het grote dilemma dat we aan de ene kant Zelensky steunen en aan de andere kant de kas van Poetin spekken. ‘Ik doe er zelf ook aan mee. Maar wat moet ik dan doen? Scheten laten en koken op dat gas? Als ik weet dat ik Russisch gas gebruik voel ik me zo enorm schuldig.’ Op dat moment komt zijn vrouw Mariska naar hem toegelopen, legt haar hand sussend op de zijne en begint zachtjes te zingen. ‘Er mag geen wanhoop zijn voor jou nu sterren staan te schijnen.’

Hoewel zij niet altijd even zuiver zingt zorgt ze samen met de band wel voor de nodige troost en lichtvoetigheid. Dolkomisch is de parodie op Boer Harms, waarbij de disco in stikstof is veranderd. Maar de grap ontgaat het publiek dat het liedje niet kent. Hoewel de voorstelling Galv edrekegmo (omgekeerde vlag omgekeerd) is gedoopt, is dit een van de weinige toespelingen op de stikstofcrisis.

Bijlo wordt gedragen door de band, met Sander Veeken op piano en accordeon, Pieter Slijkoord op DWI en sax en Arthur Brenkman op drums. Ze schakelen met groot gemak van freejazz en blues naar gevoelige popsongs en evergreens. Jammer dat Mariska zo nu en dan niet te verstaan is. Na Peter Segers’ Where Have All the Flowers Gone legt Bijlo voor de zekerheid even uit dat het gaat om meisjes die bloemen plukken op de graven van mannen die zijn gesneuveld op het slagveld. Het laatste zinnetje ‘when will they ever learn’, waarmee Mariska daarna afsluit is onverstaanbaar, maar een van de cruciale zinnen in deze voorstelling.

Het zou een mooi einde zijn geweest. Maar dan komt Bijlo nog met de dood van de Queen op de proppen. Als een van de rode draden door de conference loopt haar Spotifylijst die bijna een eeuw muziek en cultuur omvat. De Engelse geschiedenis is een van de hobby’s van Bijlo en Mariska, die docent Engels is en al 25 jaar zijn vrouw en tourmanager. Maar de tien minuten durende uitweiding over de toestand van Engeland en het leven van de Queen aan het eind maken deze conference net iets te langdradig. Hij heeft het ook helemaal niet nodig om uit te komen bij het begin, Give peace a chance. Dit keer doet het publiek overtuigd klappend en zingend mee.

Foto: Erik van ’t Woud