Met Vrouw in de duinen, naar de gelijknamige roman van Kobo Abe, maakte Tomoko Mukaiyama twee jaar geleden haar debuut op Oerol. De Nederland-Japanse pianiste, performer en regisseur bleek geknipt te zijn voor het festival. In haar hoedanigheid als pianiste zoekt ze de grenzen op van klassieke muziek en de wijze waarop die gepresenteerd kan worden. Als performer combineert ze muziek met moderne dans, mode en beeldende kunst.
Haar wonderschone performance in de duinen in 2016 heeft geleid tot een tweede uitnodiging. In samenwerking met choreografe Un Yamada en componist Maxim Shalygin presenteert Mukaiyama haar nieuwe theatervoorstelling GAKA (雅歌), dat ‘nobel lied’ betekent in het Japans. Het is een op rituelen uit het Shinto gebaseerde dansvoorstelling, uitgevoerd bij zonsop- en ondergang op de Boschplaat, het meest oostelijke punt van Terschelling, met een weids uitzicht op weilanden en Waddenzee.
De productie is geïnspireerd door de repetitieve ritmes van de Kagura, een eeuwenoud oogstritueel. Die herhalende – telkens met minimale verschuivingen – ritmes, worden uitgevoerd door de acht danseressen op een blaasinstrument dat lijkt op de Chinese hulusi maar een ander, wat schriller geluid voortbrengt.
Mukaiyama wil met de voorstelling het belang van rituelen benadrukken. In de haast en de chaos van onze westerse samenleving kunnen we er daar wel wat meer van gebruiken, vindt ze. Die wens zal niet direct vervuld worden maar in ieder geval voor de duur van de voorstelling daalt er, gelijk de miezerige regen in het begin, een weldadige rust neer over de bezoekers. De concentratie van de danseressen, de secuur en synchroon uitgevoerde beweging, de in de avondstilte resonerende slagen op de taiko, de traditionele trom: langzaam glijden we weg in een toestand van totale rust.
GAKA probeert een eigentijds natuurlijk ritueel te creëren. Dat eigentijdse zit vooral in het feit dat het vrouwen zijn die het ritueel uitvoeren. In Japan zijn die er traditioneel van uitgesloten. Ons, moderne westerse toeschouwers, zegt dat natuurlijk niets dus wat er voor ons zou moeten resten is het ritueel. Wel, dat wordt een uur lang gecreëerd. Niet om aan deel te nemen maar om naar te kijken. En dat is in dit geval betoverend genoeg, maar voor een volledige ervaring wat aan de korte kant. De jonge Shinto-priester Tomoki, die op de taiko slaat, voerde vorig jaar een drieënhalf uur durende ritueel uit. Kijk, dat lijkt er meer op.
Foto: Anke Teunissen
