In Future for the past maak je een wandeling langs Amsterdamse plekken met koloniale geschiedenis, gebruikmakend van techniek van vandaag: een tablet met 360º video die een brug slaat tussen Nederland en Zuid-Afrika en tussen toen en nu.
In 2016 richtte historicus en socioloog Jennifer Tosch, tevens oprichter van de Black Heritage Tours Amsterdam, samen met theatermaker en programmeur Katy Streek, de stichting Sites Of Memory op. Hun missie is licht te werpen op de verborgen verhalen van ons gezamenlijk cultureel erfgoed, de verhalen die je niet altijd terugvindt in de archieven. De afgelopen jaren deden zij dat via een theatrale boottocht, nu wordt er gewandeld.
De wandeltocht start in het Joods Historisch Museum. Na de nodige technische instructies nemen de begeleiders ons mee naar een overweldigende, mystieke ruimte. Aan die werkelijkheid wordt meteen iets toegevoegd: op onze tablet zien we een video, opgenomen in dezelfde ruimte, met dansers in kleurrijke gewaden. Centraal staat een Afrikaanse oermoeder die ons vraagt: ‘waarom heb je mij hierheen gehaald?’
De dansers verspreiden zich in de ruimte. Met je tablet om je as draaiend, krijg je het gevoel dat je omsingeld bent, althans in de digitale werkelijkheid. Dat past heel goed bij het thema van de voorstelling: de verhalen van het verleden zijn soms onzichtbaar, maar ze zijn er wel. Je kan ze voelen.
Op het plein naast het museum worden nog meer realiteiten met elkaar verweven: de achtergrond van de dansers in de video verspringt van het plein waar we staan naar een plein in Zuid-Afrika. Moeiteloos wordt een brug geslagen over ruimte en tijd heen. Wanneer even later de dansers live op het plein verschijnen, bevind je je niet langer in het Amsterdam van vandaag, maar ergens in een poëtische tussenruimte. Een knap staaltje augmented reality.
Bij de Hortus Botanicus word je ondergedompeld in twee aangrijpende verhalen: eerst contrasteert een ingetogen dans op een grasveld met het besef dat dit een zeventiende-eeuwse anonieme begraafplaats was voor honderden mensen uit de zwarte gemeenschap. Daarna is er het verhaal van de Zuid-Afrikaanse broodboom, de oudste potplant van Nederland, die achter het glas van de serre de zon mist. De poëzie maakt de wreedheid van de kolonist voelbaar.
Future for the past maakt geen vuist. Er wordt geen geweten geschopt, maar met zachte hand een bewustzijn aangereikt. Dat is fijn in een tijd waarin veel wordt geschreeuwd. Soms is stemverheffing nodig, maar het is ook goed te werken aan ons gezamenlijke verhaal, zoals Sites Of Memory doet.
De combinatie van wandelen en stilstaan, video en live performance, teksten uit het archief afgewisseld met poëzie en muziek werkt uitstekend. Als kroon op het werk beland je aan het eind van de route in het Scheepvaartmuseum voor een mooie dansante en gezongen finale. Ergens tussen Oost en West, Zuid en Noord, ben je de werkelijkheid ontstegen. Wat een interactieve geschiedenisles had kunnen zijn, heeft zich ontpopt tot een bijzondere voorstelling.
Foto: Ben Streek
