Pagina 1. Footnotes (for Crippled Symmetry) vormt in de meest letterlijke zin voetnoten bij de compositie Crippled Symmetry (1983) van de Amerikaanse experimentele componist Morton Feldman, die experimenteerde met muzieknotatie door bijvoorbeeld niet-vastgelegde ritmes en asymmetrische patronen.

Choreograaf Keren Levi zette de muzieknoten van Feldman om in noten voor de voeten van haar drie danseressen. Zij brachten de achtendertig pagina’s lange partituur in beweging. Houvast voor het publiek zijn de paginanummers die hardop worden bijgehouden door de dansers. Wat voetnoten bij hun voetnoten, eveneens geordend per pagina.

Pagina 4. Crippled Symmetry, oftewel ‘kreupele symmetrie’, componeerde Feldman als asymmetrische compositie. Hij gaf de drie muzikanten voor wie hij het stuk maakte de vrijheid om onafhankelijk van elkaar hun eigen tempo te bepalen. Levi’s danseressen bepalen eveneens hun eigen tempo. Soms reageren ze op elkaar, dan weer gaan ze hun eigen weg in duidelijke lijnen die elke keer weer worden afgebroken. Kreupele voeten, maar ook asymmetrische gezichten met tongen naar een kant en opgeblazen wangen. Levi’s bewegingstaal is grappig, helder en herhalend als het opgewekte motief van vier tonen uit de soundscape van Tom Parkinson. Constant probeer je de regels waarmee de danseressen werken te ontrafelen. En als je denkt ze ontdekt te hebben, veranderen ze weer.

Pagina 2. De surrealistische wereld bant de rationele paginanummers naar de achtergrond. Een hoge muur met grote vierkante pastelkleurige vlakken, een sculptuur van beeldend kunstenaar Krijn de Koning, domineert het afgebroken toneelbeeld. Ook dat is asymmetrisch, en breekt het vierkante vlakkevloertheater. De gekleurde vlakken lichten een voor een, en soms tegelijk, op. In het midden zit een groot zwart gat. Een poort.

Ik ben de pagina kwijt. Hoe verder je verdwaalt in de kleurrijke wereld en afgebroken bewegingen, hoe meer het tijdsbesef verdwijnt. Het ervaren tijdsverloop loopt synchroon met de muziek. Eerst met een helder ritme, dan steeds monotoner en surrealistischer. Alsof je in Alice in Wonderland bent beland, met die surrealistische muur, dat gat en de angst en de nieuwsgierigheid dat de danseressen erdoorheen vallen.

Pagina 16. Dat correspondeert dan weer mooi met de parallel die Levi vond in het korte verhaal Voor de wet van Franz Kafka, waarin een man (Levi maakte er een vrouw van) haar leven lang wacht op toestemming om de poort (metafoor voor de wet) te mogen betreden. Tot de poortwachter haar aan het eind van haar leven vertelt dat de poort alleen voor haar was bedoeld, maar nu gesloten is.

De danseressen vertellen het verhaal vanachter de muur, hun buigende, continu bewegende silhouetten als in een fotonegatief weergegeven op de muur, alsof ze aan de zelfkant of in de onderwereld zijn beland. Alsof ze hun leven erachter doorbrachten, zoals de vrouw uit het verhaal. Het wekt de vraag op: wat is nu eigenlijk achter, en wat voor de poort? En wil je eigenlijk wel door de poort heen?

Pagina 14. ‘It should be understood that this page, like the others is a gate, synchronized with the musical score, which is the law’, aldus een van de danseressen. De compositie als wet, het kunstwerk van De Koning als metafoor voor de poort, voor de muziek. Drie elementen – tijd, ruimte, beweging – brengt Levi bij elkaar met het sculptuur van De Koning, haar danseressen die via beweging door de partituur bladeren en de muziek, de tijd, zelf. Footnotes (For Crippled Symmetry) neemt je mee in een prachtig vormgegeven wereld, vervreemdt en zet aan het denken. Het is alsof je constant iets denkt te kunnen grijpen, maar er dan net niet bij kunt.

Foto: Eti Steinberg