De Franse choreograaf Boris Charmatz staat bekend om zijn provocerende concepten. In zijn nieuwste creatie Enfant borduurt hij voort op Regi, een werk uit 2006 waarin machines een belangrijke rol speelden. Enfant begint heel afstandelijk met een apparaat dat twee lange touwen oprolt waaraan uiteindelijk twee dansers bungelen. Maar de choreografie krijgt uiteindelijk een menselijke wending door de grote groep kinderen die met hun energie Charmatz’s statement een verassende draai geven.

Charmatz is een kunstenaar die voortdurend reflecteert op was is geweest, ook als het zijn eigen werk betreft. Reflecteren, reorganiseren en nieuwe betekenis zoeken, daar draait het om in zijn choreografisch centrum Musée de la Danse in Rennes.  Zijn nieuwste voorstelling Enfant is daar geen uitzondering op. De hijskraan en de zwart geklede lichamen, die bij aanvang van Enfant als hopen op de grond liggen, komen letterlijk uit Regi. Maar Enfant kent meerdere ‘machines’. Terwijl twee lichamen als dode prooien willoos aan de kraan bungelden, rolt een derde lichaam op iets wat op een lopende band lijkt. Ten slotte belanden de drie op een trilplaat waarop ze penetrant heen en weer worden geschud. Enfant opent met krachtige beelden, die even hilarisch als naargeestig zijn.

In het tweede deel van Enfant introduceren negen dansers ieder een lichaam van een kind. Ze lijken te slapen, worden voorzichtig gedragen en geknuffeld. Maar de handelingen met de kinderlichamen worden steeds ruwer en gekker. Hun slappe lichaamsdelen worden gemanipuleerd en in poses gezet, alsof het marionetten zijn. Ook als het geluid van spelende kinderen even wordt onderbroken door Michael Jacksons Billy Jean en een complete moonwalk imitatie in scene wordt gezet. De kinderen worden behoorlijk grof heen en weer geschud, bewonderenswaardig is het te zien hoe de jonge cast zich eraan overgeeft.

In een gelaagde soundscape worden de stemmen van de dansers, die voorop het toneel door een onzichtbaar microfoontje schreeuwen, vervormd tot het geluid van sirenes. De dansers produceren militant stampende bewegingen, wrijven hun handen door hun ogen. Kinderlijven worden in snel tempo onderling uitgewisseld. Maar de angstige sfeer transformeert als de dansers zingen en hun gezang wordt overgenomen door de kinderen die langzaam tot leven komen, zich vermenigvuldigen en het toneel overnemen.

Als ratten lopen ze achter de doedelzakspeler aan, die tijdens een mooie, verstilde geluidstransitie het sirenegeluid van de soundscore heeft overgenomen. Terwijl de kinderen energiek over het toneel krioelen draaien de rollen zich geleidelijk om. Eerst ligt de hele cast nog als reddeloze vliegen op hun rug op de grond, alweer zo’n prachtig beeld. Dan stort de groep kinderen zich vol speels enthousiasme op de hulpeloze lichamen van de volwassen dansers. Vol overgave worden ze versleept, gekneed en opgerold. Het is de wereld op zijn kop.

Enfant is een voorstellling over de ontvankelijkheid van het lichaam en de circulaire kracht van beweging. Charmatz heeft een wat naïeve aanpak, de opdracht van waaruit het bewegingsmateriaal ontstaat is duidelijk zichtbaar. Maar dat is ook wel logisch met zo’n grote kindercast. Die open en zichtbare constructie is overigens ook een feit in eerdere groepswerken als 50 years of dance en Levée les conflicts.

In het proces van Enfant liet Charmatz zich inspireren door de brute experimenten en het afslachten van gehandicapte kinderen tijdens het Naziregime. Toch is Enfant ondanks het duistere uitgangspunt, het heftige beginbeeld en de sobere zwarte set en kleding zeker geen sinistere voorstelling geworden. Dat is mede te danken aan de inbreng van de kinderen. Charmatz werd tijdens de repetities namelijk geconfronteerd met hun verlangen om te mogen bewegen. Het aanvankelijk serieuze Enfant eindigt dan ook licht, met de weergaloze veerkracht en vitale onstuimigheid van kinderen. Die keuze schept een onverwacht en boeiend contrast.

(foto: Boris Brussey)