In Een leuk avondje uit zien we op het podium een gelikte jukeboxmusical die bestaat uit emotionele evergreens uit onder meer de klassiekers Hair, Rent en Les Misérables. Maar we kijken naar de nieuwe regie van meesterontregelaar Jetse Batelaan, dus er zitten natuurlijk wat addertjes onder het gras.

Alle ingrediënten voor een leuk avondje uit zijn aanwezig: gouden glitterkostuums, grote bewegende showtrappen, wervelende lichtshows en zelfs een regenmachine. Het ensemble heeft alle choreografieën tot in de puntjes ingestudeerd, de stemmen zijn gesmeerd, met vastbesloten glimlach treden ze de zaal tegemoet. Alles is kortom voorbereid, tot aan het op hoogglans papier gedrukte programmaboekje dat de toeschouwer voor aanvang kreeg, zoals dat gaat bij grote commerciële musicalproducties.

Eén dingetje: we horen ze nauwelijks. De ensembleleden fluisterzingen hun nummers, terwijl de drie aanwezige crewleden die backstage ronddolen, wél worden versterkt, op momenten zelfs onredelijk hard. Een ronduit geweldige vondst: Batelaan en zijn team pakken uit met de groots mogelijke glitter en glamour, maar verleggen vervolgens op ingenieuze wijze de focus naar wat er náást die show gebeurt, in de coulissen.

Daar volgen we drie crewleden die aanvankelijk geroutineerd de avond afdraaien. Het is een avond als alle andere, al is er wel een storende, terugkerende intercom-interruptie van een vrachtwagenchauffeur die tevergeefs probeert een lading te lossen. Maar deze personages zijn vastbesloten zich niet te laten ontregelen. Hun dialogen – die zich vooral richten op de vermeende groepsdynamica in het ensemble en daarmee categorisch wegblijven van henzelf – verraden ondertussen een berg aan onzekerheid, verstokte pijn en gefnuikte ambitie.

Maar dan gebeurt er iets vreemds. Een aantal vreemde figuren komt de zaal binnen, dolend tussen toeschouwers richting podium. Nadere inspectie leert de crewleden waar ze al bang voor waren: het zijn onvoorziene, onderdrukte emoties die zich een weg naar buiten (of in dit geval: naar binnen) hebben weten te banen. Het zijn de schaamte, de angst en intens verdriet die zich ineens tussen de mensen begeven, en dát is natuurlijk niet de bedoeling van dit leuk avondje uit.

In mum van tijd slaat Batelaans vrolijke tegendraadsheid door in volslagen anarchie: de emoties worden als ongedierte de zaal uitgejaagd en kinderen worden aangespoord de deuren van de zaal te barricaderen: ‘Geen gevoel binnenlaten!’ Maar emotie laat zich niet een twee drie temmen, en zeker de lang onderdrukte varianten niet. Die vinden nieuwe deuren, komen desnoods via het balkon naar binnen, en gaan pas weg als ze daar zelf toe besluiten, dan vaak even snel als dat ze gekomen zijn, grillig en ondoorgrondelijk.

Het mooie is: de drie emoties doen per saldo niet veel meer dan er gewoon zijn, er is geen enkele aanleiding te denken dat ze kwaad in de zin hebben of iemand tot last willen zijn. De chaos en de ontregeling die op hun aanwezigheid volgen, worden niet aangewakkerd door de emoties zelf, maar door de reactie van de personages: hun angstvallige poging om ze weg te duwen, buiten de deur te houden. Als toeschouwer word je geïnfecteerd door die paniek en ga je er zonder al te veel vraagtekens in mee (wat paniek dus automatisch tot een veel gevaarlijkere emotie maakt dan schaamte, angst en intens verdriet).

Want waarschijnlijk – al weten we dat niet zeker – hadden deze drie emoties als ze met rust werden gelaten, na een poosje nieuwsgierig rond te hebben gedoold, rustig een plekje in de zaal gevonden, tussen de andere toeschouwers, waar ongetwijfeld sowieso toch al behoorlijk wat in meer en mindere mate onderdrukte gevoelens tussen verstopt zaten.

Maar zover komt het niet: ze worden met grof geweld naar buiten gewerkt en terwijl het ensemble onverstoorbaar het programma afdraait – the show must go on – barricaderen de totaal ontredderde crewleden de deuren van het achtertoneel met theatertechniek. Maar de emotionele confrontatie laat onmiskenbaar sporen na.

En dan wordt Een leuk avondje uit ineens ontroerend, als blijkt dat het onder ogen komen van die emoties uiteindelijk vooral veel moois oplevert. De stugge crewleden breken – via de schaamte, angst en verdriet – uit hun zelfopgelegde, rigide kaders en komen op prachtige wijze tot wasdom, doen wat ze eigenlijk altijd al wilden doen en zeggen wat ze diep van binnen al zo lang wilden zeggen.

Batelaan combineert – wederom – een geweldige ontregeling met een groot gevoel voor empathie: je sluit deze drie verweesde crewleden (die met veel liefde worden vertolkt door Mourad Baaiz, Goele Derick en Willemijn Zevenhuijzen) onmiskenbaar in je hart, net als het achtkoppig ensemble dat hen zo warm, genereus en onvoorwaardelijk in de groep opneemt.

De voorstelling lijkt bij aanvang heel even een parodie op het musicalgenre te worden, maar is dat gelukkig geenszins: de choreografieën van Christian Celini zijn strak en imponerend, de knappe fluisterzang (muzikale leiding en arrangementen van Keimpe de Jong en Ton van der Meer) loepzuiver. De emoties die de drie crewleden uiteindelijk toch eens onder ogen moesten komen, kwamen dan ook niet voor niets af op de voorstelling: ze werden waarschijnlijk opgeroepen doordat de personages zich in een onbewaakt ogenblik lieten raken door de schoonheid op de speelvloer. Die showvloer blijkt vervolgens een uitstekende arena voor het doorvoelen van emoties, voor catharsis en zelfinzicht. De gechoreografeerde danspassen en het opgaan in meerstemmige koorzang zijn daadwerkelijk bevrijdend.

Een leuk avondje uit is een hartverwarmende voorstelling voor de hele familie en alle emoties die van die families deel uitmaken: hoe prettig, ongemakkelijk, aanstekelijk of onverteerbaar die ook zijn.

Foto: Kurt van der Elst