Barack en Michelle Obama zijn misschien wel het meest tot de verbeelding sprekende en het succesvolste echtpaar van de afgelopen jaren. Hij was spraakmakend als de eerste zwarte president van het zogenoemde machtigste land van de wereld, iets dat zowat niemand in de zwarte en witte wereld nog voor mogelijk had gehouden. Wat bracht dit teweeg in Amerika en de wereld, en welke invloed had het op Barack Obama, Michelle Obama en hun beide dochters Malia en Sasha? Dit zijn de vragen die deze voorstelling tracht te beantwoorden.
Het decor (ontwerp: Yannick Verweij en Anneke Speelman) bestaat uit een centraal spreekgestoelte voor een grijszilveren kralengordijn, dat bij tijd en wijle ook dient als projectiescherm. Rechts daarvan bevindt zich de eettafel van de Obama’s thuis en links staat een sofa uit de kamer van een therapeut.
Jaren na zijn presidentschap proberen Barack en Michelle met hun therapeut de voorbije ‘rollercoaster’-periode te verwerken. Vanuit hun sessies wordt de politieke reis van Barack gereconstrueerd, vanaf zijn begin als senator tot zijn aftreden in het aangezicht van het presidentschap van zijn opvolger Trump. Houden ze zich in tijdens de therapie, of uiten ze hun werkelijke gevoelens en twijfels? Hebben ze hun zwart-zijn en menselijkheid toen verloochend, of niet? Zijn er schuldgevoelens? Hebben ze het respect gekregen dat ze verdienden? Hoe kijken ze daar op terug?
Welke keuzes maak je als zwarte man en vrouw in zo’n positie in een Amerika met zo’n beladen slavernijverleden en een voor zwarte mensen nog steeds ongelijkwaardige positie in het heden? De dochters Malia en Sasha fungeren hierbij met hun jeugdige onbevangenheid als criticasters van hun ouders. Waarom kleed je jezelf en spreek je zo bekakt, mama? Waarom zie je opeens geen kleur meer papa? Hoe zit het met Syrië en de illegale inval in Irak?
Michiel Blankwaardt speelt Barack Obama, Urmie Plein speelt Michelle Obama, Femi van Elshuis en Jaralsey Andrews spelen hun dochters Malia en Sasha, en Thijs Prein speelt Baracks witte adviseur David en de therapeut. De speelstijl is realistisch, wat de geloofwaardigheid van de tekst ten goede komt.
Maar de acteurs spelen ook zichzelf, want het blijkt dat de therapiesessie en de theaterreconstructie van het tijdperk Obama onderdeel zijn van een film over de Obama’s die ze als acteurs samen met elkaar aan het maken zijn. En ook hier moeten keuzes gemaakt worden.
Krijgt pastoor Jeremiah Wright, die in zijn kerk openlijk de misdaden van Amerika met duizenden doden door de eeuwen heen bekritiseerde en van wie Barack later afstand nam, een plek of niet? Kiezen ze voor de hoopvolle inauguratiespeech van Barack, of voor de schietpartij en toespraak tijdens de rouwdienst na de racistische moord op kerkgangers in Charlston? Thijs wil de schietpartij, Urmie kiest voor de inauguratierede.
De tegenstellingen in de keuzes van de zwarte personages versus die van de witte man worden steeds groter. Hun twijfels en verschil in perspectief lopen steeds verder uiteen. Welke van deze vechtende geesten zullen uiteindelijk winnen en de overhand krijgen?
De verrassende wendingen tussen de verschillende werkelijkheden van de filmopname en de daar in voorkomende theatervoorstelling houden je gedurende anderhalf uur bij de les. Als toeschouwer kun je alle ontwikkelingen en discussies op de voet volgen. Dat is te danken aan schrijver Sem Anne van Dijk, hierin bijgestaan door Erik Snel en Raymi Sambo. De laatste zorgt in zijn regie ook voor een precieze timing bij alle wisselingen in spelposities in verschillende decoronderdelen en werkelijkheden, waardoor we het verloop van het verhaal niet kwijtraken.
Een vergelijking met het lot van de huidige zwarte Amerikaanse vrouwelijke presidentskandidaat Kamala Harris dringt zich langzamerhand ook op. Alle politieke en menselijke thema’s die het stuk aansnijdt zetten aan het denken over eigen opvattingen en gevoelens. Dat is heel veel, zodat je na de voorstelling het gevoel kan hebben dat je tijd nodig hebt om het allemaal te laten bezinken. Maar dat het van begin tot eind boeide bleek uit een muisstille volle bak en werd overduidelijk getoond met een minutenlange staande ovatie van het publiek.
Foto’s: Bart Grietens
