De derde generatie Nederlanders met een migratieachtergrond worstelt met een gevoel van ontheemding: velen zijn noch geworteld in Nederland, noch in het land waar hun ouders vandaan komen. Zo ook actrice en theatermaker Dilan Yurdakul (1991). In Door de schaduw heen neemt zij het publiek mee in die worsteling en toont een bijzonder kwetsbare weergave van een jonge, bipolaire, Turkse vrouw in Nederland.

Yurdakul is bij het grote publiek bekend als Aysen, het personage dat zij zeven jaar lang vertolkte in de soapserie Goede Tijden, Slechte Tijden. Haar wortels liggen in het theater, de plek waar zij nu is teruggekeerd. Yurdakul is op haar veertiende begonnen met spelen bij Jong Rast (tegenwoordig DEGASTEN), is jarenlang verbonden (geweest) aan Stichting Likeminds en heeft nu in coproductie met het Bellevue Lunchtheater de krachtige, autobiografische solo Door de schaduw heen gemaakt.

In een glazen ruimte, die op het spectrum van hippe studio tot wachtkamer ergens in het midden valt, staat Yurdakul in het donker. Trainingsbroek en hoodie aan, capuchon op. De rap waarmee ze uiteindelijk de stilte verbreekt is krachtig, onder een rauwe beat van Stijn Hoes. De teksten van Yurdakul zijn scherp doch poëtisch. Zeer vaardig toont zij hoe complex de notie van een Heimat, een thuisland, is. In Nederland is ze de Turk, in Turkije de Nederlander, nergens wordt ze per definitie geaccepteerd – de Nederlanders met een migratieachtergrond, zeker de tweede of derde generatie, zal dit zeer bekend in de oren komen.

De grootste verdienste van Door de schaduw heen is de rauwe, ongefilterde oprechtheid die Yurdakul en regisseur Julie van der Berghe weten te bewerkstelligen. Meermaals was de invloed van Sarah Kane’s meesterwerk 4.48 Psychosis, waarin zij onder meer de fysieke en rationele ervaring van een psychose en depressie beschrijft, duidelijk te merken. Met name echo’s van de beruchte ‘I can’t fuck’-passage (dankzij Naomi Velissariou en haar SK Concert weer volop in het collectieve theatergeheugen aanwezig) zijn tastbaar.

Door echter de culturele context van Yurdakul toe te voegen en de geschiedenis van de bipolaire stoornis binnen haar familie te traceren, overstijgt Door de schaduw heen op bepaalde momenten zelfs de tekst van Kane. De solo benadrukt hoe veel druk we op jonge vrouwen zetten om aan bepaalde idealen te voldoen, de cultuurverschillen en -conflicten waar Nederlanders met een migratieachtergrond binnen hun familie en omgeving mee te kampen hebben, en hoe dit vervolgens allemaal gepercipieerd wordt door iemand met een depressie. De schematische dramaturgie waarin deze onderwerpen afwisselend, maar elkaar wel rakend, langskomen, wordt door de indringende performance van Yurdakul nooit overdadig of overweldigend.

Door de schaduw heen is een schitterend portret van een jonge, Turkse vrouw die anno 2019 in Nederland met een geestesziekte leert leven. Maar nog belangrijker: het is een eerlijke en openhartige weergave van hoe een dergelijk leven eruit ziet. Het ene moment word je overweldigd door de klinische termen waarmee je jezelf moet omschrijven, het andere moment word je geconfronteerd met het feit dat je je bloedeigen voornaam al jaren verkeerd uitspreekt. De mentale whiplash daarvan is heftig, maar de keiharde realiteit. Door de schaduw heen toont dat het nog altijd noodzakelijk is dat we deze ervaringen blijven delen.

Foto: Jean van Lingen