Actueler krijg je het niet in het theater. Enkele dagen voor de première van Door de bank genomen: 10 jaar later viel in Amerika de Silicon Valley Bank om. Sindsdien is het onrustig in de bancaire wereld. Banken verloren miljarden aan beurswaarde, ondertussen wankelt in Zwitserland de Credit Suisse. Verleider-voorman George van Houts zal er niet van op hebben gekeken.

Tien jaar nadat De Verleiders hun voorstelling Door de bank genomen brachten, brengt het gezelschap nu een tweede voorstelling over de bankwereld. Dit keer niet om naderhand vast te stellen waar het misging, stellen ze in de proloog, maar om vooraf te waarschuwen waar het misgaat.

De Verleiders (deze keer bestaat de bezetting uit coryfeeën Van Houts, Pierre Bokma en Victor Löw, aangevuld met Linde van den Heuvel en Adam Kissequel) blikken bij aanvang terug op hun voorstelling tien jaar eerder. Bankiers noemden hen spottend ‘komedianten’, maar de voorstelling leidde wel tot Kamervragen, een onderzoek (dat voormalig Minister van Financiën Hoekstra vrolijk naast zich neerlegde, memoreren de spelers) en een burgerinitiatief: ‘Ons Geld’, dat pleit voor hervorming van ons geldsysteem.

En nu, tegen de achtergrond van ineen klappende banken in Amerika dus, wordt er in Europa stilletjes gewerkt aan zo’n nieuw geldsysteem: een digitaal, publiek betaalmiddel: de digi-euro, uitgegeven door de Central Bank Digital Currency. Maar dat is bepaald geen reden tot zorgeloos achteroverleunen, waarschuwt deze voorstelling ons.

Drie overkoepelende verhaallijnen worden daarin met elkaar versneden. Er is een terugkerende scène waarin de top van de Nederlandse bankiers als old boys network wordt afgeschilderd, een kliekje sjieke zakenlui dat druk bezig is het eigen hachje te redden (‘alles moet veranderen, opdat alles hetzelfde blijft!’). Dan is er de lijn waarin vooraanstaande Europese bankbestuurders tijdens de presentatie van de digi-euro met hun eigen moraal worden geconfronteerd, in de vorm van een ontmoeting met een herrezen Jezus (Kissequel). Ten slotte wordt in een tergend flauwe en platte sequentie een dystopisch toekomstscenario voorgesteld, waarin een nieuw geldsysteem uitmondt in een totalitair regime waaraan een bejaarde digibeet (een schmierende Bokma) en zijn idealistische dochter (Van den Heuvel) genadeloos ten onder gaan.

Iedereen gaat trouwens ten onder: in Door de bank genomen: 10 jaar later sterft iedereen uiteindelijk in een Tarantino-waardige apotheose. Ook ‘doem-boomer’ Van Houts moet het ontgelden in zijn eigen toneeltekst, dat is wel weer verfrissend.

Grote gebaren dus, in deze obligate en nogal ondramatische bankensatire. Van Houts waarschuwt aan het begin zowel voor het oude geldstelsel als het nieuwe systeem. We moeten ons als burgers dus ermee blijven bemoeien, stelt hij. Hoe dat eventueel zou moeten, daar gaat de voorstelling helaas niet over (dat horen we nog wel even snel in een pamflettistische bijsluiter ná het slotapplaus). Wel krijgen we een hele hoop vergelijkbare varianten aan bankiers voorgeschoteld, allemaal met lak aan moraal en uitsluitend bezig met eigen gewin.

Volgens vast Verleiders-recept monteert regisseur Leopold Witte tussen de terugkerende scènes/sketches nog wat fragmenten aan taaie theatercolleges, voornamelijk door Van Houts, die de toeschouwer nog maar eens om de oren slaat met alarmerende cijfers en statistieken. Bokma en Löw hebben soms wat lachers op hun hand in hun over de top-adaptaties van bankier of overheidscontroleur, maar echt verheffend wordt het niet. Alleen nieuwkomers Van den Heuvel en Kissequel laten soms nog iets van reliëf in hun rollen doorschemeren, een verademing om naar te kijken.

Het is over de linie nogal veel van hetzelfde allemaal, en vooral behoorlijk in your face. Alert blijven, dat lijkt de voornaamste boodschap van deze Verleiders-aflevering, maar de voorstelling zelf biedt daar weinig handvatten toe: die toont ons alleen maar ten overvloede die grote boze boeman die zichzelf bankier noemt.

Foto: Raymond van Olphen