Tientallen auto’s staan in rijen opgesteld in een weiland in het Friese Spanga, gelegen in de gemeente Weststellingwerf. Een reusachtig filmscherm straalt in het donker. Als in een echte Amerikaanse drive-in bioscoop staan de glanzende wagens flank aan flank, de koplampen gedoofd, de radio afgestemd op de juiste frequentie. En ondertussen stralen de filmbeelden in de donkere avond. Als opeens een bosuil zijn huiveringwekkende roep laat horen, is de sfeer volmaakt.
Deze plek op dit weiland behoort tot het domein van regisseur en producent Corina van Eijk die al meer dan twintig jaar verantwoordelijk is voor Opera Spanga. In het idyllische landschap heeft zij voor opera’s gezorgd die lang niet alleen paradijselijk zijn; met messcherpe versies van Les Contes d’Hoffmann (1991) en Mevrouw en Meneer Macbeth (2008) liet ze ook een meer demonische kant van het pastorale landschap zien.
In 2008 bracht Opera Spanga een verrassende versie uit van W.A. Mozarts befaamde opera Don Giovanni (1787) op libretto van Lorenzo da Ponte. Onder de titel Donna Giovanna was deze opera een toonbeeld van absolute omkering. Don Giovanni transformeert tot Donna Giovanna, en hiermee is de toon gezet. Niet hij, maar zíj is de fatale mannen- en vrouwenverleidster, een vrouw die een erotiserend, magnetisch effect heeft op zowel mannen als vrouwen; zij is in seksueel opzicht onverzadigbaar en onophoudelijk vervuld van begeerte. Het idee van regisseur Corina van Eijk is tegelijk zó briljant en eenvoudig, dat je je afvraagt waarom dat nooit eerder is gedaan. Nu Don Giovanni is getransformeerd tot Donna Giovanni moet Leporello vanaf nu Leporella heten, is Zerlina Zerlino geworden, maar Donna Anna is Donna Anna gebleven.
Nu is er dan de filmversie van Donna Giovanna, te zien als drive-in op het inmiddels fameuze weiland. Opnieuw is Van Eijk de regisseur en het resultaat is verbluffend. De opnamen zijn nadrukkelijk in de studio gemaakt en stralen een surrealistische sfeer uit. Er is geen enkele poging gedaan de setting enige realiteit te geven, zelfs is zichtbaar dat de uiteenlopende achterdoeken geschilderd zijn in het fascinerende ontwerp van Jolanda Lanslots. De cast en de crew zijn van een ongekende kwaliteit. Pieter van Rooij ontwierp kostuums van een koele en tegelijk sensuele klasse. Het korenblauw van Donna Giovanna is verleidelijk, net als het felle geel van Donna Anna. De camera van Maarten van Rossem legt het verhaal vast in indringende, wervelende beelden. De Giovanna van Klara Uleman (mezzo sopraan) is voortreffelijk: zij beheerst de scènes en de drang naar wellust en ook de woede als de wellust niet wordt beantwoord, spat van haar gezicht. Haar partner-in-crime Francis van Broekhuizen (sopraan) is een verrukkelijk-aardse Leporella. Ook sopraan Sandrine Buendia in de rol van Donna Anna geeft aan haar rol een fraaie dramatiek mee. Masetto en Zerlino vormen een mannenstel dat zopas in het huwelijk is getreden. Als Donna Giovanna de extreem zinnelijke Zerlino verleidt, dan wakkert dat een helse jaloezie bij de goedige Masetto aan.
Net als in het oorspronkelijke verhaal opent Donna Giovanna met de dood: als verleidster Donna Giovanna haar blouse losknoopt en haar boezem toont, gevat in een helblauwe bh, dan bezwijkt de Commendatore aan een hartaanval. Zoveel vrouwelijke schoonheid kan hij niet verdragen. Hiermee is de toon gezet van liefde en wraak, van passie en dood. Het tempo van de opera groeit naarmate het verhaal vordert. Donna Giovanna wordt achtervolgd wegens deze moord. Aan het slot voegt de Commendatore, een indrukwekkende rol van bariton Peter Michailov, zich aan het diner dat Donna Giovanna in haar keuken heeft bereid. Reminiscenties van de befaamde film The cook, the thief, his wife and her lover (1989) van Peter Greenaway dienen zich aan. De wraak is geweldig gefilmd: eerst beweegt het graf van de Commendatore, dan zit hij plots ijzigkoud en wit versteend aan tafel. De wraak voltrekt zich als een vuur dat Donna Giovanna vanbinnen verbrandt. Al scheurt ze zich haar kleren van het lichaam, ze kan niet aan de dood ontsnappen.
Ondanks het fel-dramatische verhaal schuilt er in Donna Giovanna ook humor. De befaamde Leporello-aria met de overwinningen over alle landen van Europa geeft in het origineel: ‘Ma in Ispagna son già mille tre.’ In Weststellingwerf heet het: ‘Ma in Spanga già mille tre.’ Misschien een detail, maar Spanga zet zich hiermee op de wereldkaart van de opera.
Donna Giovanna door Opera Spanga is t/m 2 september ook te zien in combinatie met Stuyvesant Zero.
Donna Chittick is de nieuwe artistiek leider van BackBone. Ze volgt oprichter Alida Dors op, die sinds 2020 artistiek directeur is van Theater Rotterdam. Chittick gaat BackBone leiden samen met zakelijk leider Mara Liza de Bakker. (meer…)
De korte opera’s Pagliacci van Ruggero Leoncavallo uit 1892 en Cavalleria Rusticana van Pietro Mascagni uit 1890 worden vaak als een twee-eenheid gebracht. Ze hebben in elk geval gemeen dat ze tot de laatnegentiende-eeuwse Italiaanse stroming van het verismo behoren, de equivalent van het realisme in de literatuur. En ze zijn razend populair. (meer…)
Een slootje op het Friese platteland als de rivier De Hudson en het keurig aangeharkte plein voor het gemeentehuis van Wolvega als Ground Zero: voor operamaker Corina van Eijk, die ondanks het wegvallen van subsidie strijdbaar doorgaat, is niets te dol. Op die twee locaties speelt de nieuwste productie van Opera Spanga Stuyvesant Zero zich […]
