De voorloper van de mens was een wezen met een kop. Dat is geëvolueerd naar een wezen met een hoofd, die mens dus. Verschil tussen kop en hoofd: in een hoofd gaan allerlei gedachtes rond. Zinloze, verwarrende gedachten, dingen die je dwars kunnen zitten, over trivialiteiten en in het geval van Janneke de Bijl vaak ook nog misantropische, hypochondrische gedachten die tot ernstige twijfels leiden. Dat krijg je er nou van als je leeft en er andere mensen om je heen zijn.

Het is een goed idee geweest dat Janneke de Bijl haar tweede programma Dit is het nou van een kapstok heeft voorzien. Enkele keren stapt ze uit de vertel- en grapmodus en duidt op poëtische wijze achter een staande microfoon kop- en hoofdzaken. Dat geeft het rode draadje dat nodig is en dat dit programma uittilt boven haar debuut, Zonder zin kan het ook.

De mens kan zich wel superieur voelen met een denkvermogen, een ziel en een geweten, maar die menselijke gaves kunnen ook behoorlijk dwarszitten. Moet je daar dan zo blij van zijn als je Janneke de Bijl heet? Als alle vragen en hersenspinsels in dit anderhalf uur ook haar dagelijkse leven bepalen, niet echt. Want als je je voortdurend de meest onbeduidende dingen afvraagt, ben je vroeg oud en ga je vermoeid ogen. Je kunt bovendien beter laat jong zijn, denkt de bijna veertigjarige.

Gortdroog en een tikje zwartgallig zijn al enkele jaren de handelswaren van deze comedian. De Bijl moet het hebben van haar observaties en verwonderingen daarover. Allemaal dicht op haar eigen huid en uit haar eigen omgeving. Ze vent haar ongemak uit. Een beetje lomp soms, een beetje egocentrisch als ze het als bewust kinderloze vrouw over de klimaatverandering heeft die onze volgende generatie kopzorgen gaat bezorgen.

Daarna vertelt ze de zaal dat ze het syndroom van Ehlers Danlos met zich meezeult, een erfelijke aandoening van slappe bloedvaten. Zoiets kan je leven behoorlijk verkorten, dus heeft ze nog een gangbang op de bucketlist gezet, waarvan ze de organisatorische randvoorwaarden probeert te doorgronden.

Janneke de Bijl, in 2017 winnaar van Cameretten, is niet voor de schaterlach, meer voor het gniffelen. Een verteller van verhalen, afgewisseld met wat liedjes aan de piano. Een echte zangstem is haar niet gegeven. Licht cynisch, soms zwaar op de hand en met een grote portie zelfspot. De basis ervoor is de schuine blik waarmee ze haar vrienden, familie en omgeving bekijkt. En hoe ze zich daartoe verhoudt.

Haar debuut Zonder zin kan het ook overtuigde niet echt omdat er te weinig dynamiek in zat om anderhalf uur boeiend en leuk te zijn. Ook nu is dynamiek niet haar sterkste punt en heeft ze de neiging haar zinnen af te raffelen zodat ze onverstaanbaar worden. Het is onderkoeld cabaret, dat neigt naar kabbelen en door de presentatie het gevaar van saaiheid met zich meedraagt. Maar van dit programma blijft toch voldoende hangen om te concluderen dat je jezelf even de tijd moet gunnen om te wennen aan Janneke de Bijl en haar stijl.

Foto: Anne van Zantwijk