In het pikkedonker licht een klein vlammetje van een lucifer op, dat snel weer uitdooft. ‘Wat goed dat jullie er allemaal zijn’, zegt een stem. Het is Tom Pain, het hoofdpersonage in deze monoloog. In iets meer dan een uur legt hij de trauma’s van zijn leven op de snijtafel. (meer…)
Wanneer is een protest geslaagd? Hoeveel mensen moeten er zijn bereikt, hoeveel zaadjes geplant? Hoeveel offers moeten er zijn gemaakt? In Did the burning girl feel pain volg je de terugrit van een activiste na een grote klimaatmars. In een half uur tijd stelt regisseur Koen Verheijden de grote dilemma’s rondom demonstraties aan de kaak.
Het activisme van personage Lana (Amy Rombout) begint bij kameraadschap. Met een groepje vrienden vormt ze een organisatie die demonstreert voor allerlei uiteenlopende zaken. De vriendschap, de spanning en het knutselen van gevatte spandoeken lijkt bij de organisatie voorop te staan. Lana voelt zich daar steeds minder goed bij, en voelt zich steeds minder gehoord. Langzaam zie je haar frustratie veranderen in radicalisering, wat kan ze doen om écht verandering teweeg te brengen?
Sam Verhaeren belichaamt een kritische stem in Lana’s hoofd, die haar constant vragen stelt. Waarom ging ze eigenlijk met de auto naar een klimaatprotest? Als ze een speech had kunnen houden, had ze dan überhaupt geweten wat ze wilde zeggen? Tegen wie strijdt ze nu echt, de buurman die geen plastic scheidt of het volledige kapitalistische systeem? Kun je zo’n systeem überhaupt aanvallen? Hoe meer Lana radicaliseert, hoe meer hij relativeert, totdat geen van beiden meer weet hoe nu verder. Lana kan niets anders meer bedenken dan zelfverbranding om aandacht te vragen voor het klimaatprobleem, met Amerikaanse activist David Buckel als voorbeeld, waarop Verhaeren stelt: ‘Hij was een symbool. Jij bent twintig.’
Regisseur Koen Verheijden en schrijver Lars Koning hebben hiermee een interessant onderwerp te pakken. Klimaatactivisme is een populair onderwerp onder jonge theatermakers. Zo onderzoeken Anoek Nuyens en Rebekka de Wit in hun meerjarige project De zaak Shell wat de consument kan doen aan het klimaatprobleem. Afgelopen jaar wonnen Emma Buysse en Luna Joosten een Amsterdam Fringe award met Great People, waarin dezelfde woede, frustratie en onmacht naar voren komt als in Verheijdens werk.
Waar dertigers Nuyens en De Wit praktisch onderzoek doen naar wat de volgende stappen kunnen zijn in burgeractivisme, staat bij de net-afgestudeerde generatie van Buysse, Joosten en Verheijden het niet-weten centraal. Het reflecteert de manier waarop veel linkse twintigers naar de wereld kijken: niet met een passieve houding, maar wel met een gevoel van onmacht, van nooit goed genoeg, van overweldigd zijn. Verheijden laat zien dat deze wanhoop ook gevaarlijk kan zijn. Lana verwacht van zichzelf en anderen dat ze constant tot het uiterste gaan en wordt blind voor de kleine overwinningen.
Verheijden weet in een klein half uur een mooie spanningsboog op te bouwen. Did the burning girl feel pain, dat oorspronkelijk op Over het IJ zou spelen, is daarmee een sterke festivalvoorstelling: in korte tijd komen er een paar rake, interessante vragen voorbij waar je thuis of op het terras nog op na kan kauwen. Het maakt zeker nieuwsgierig wat deze kersvers afgestudeerde maker zou kunnen met een langere voorstellingsduur.