Daags na het feestelijke Opera Gala waarmee De Nationale Opera zijn vijftigjarig jubileum vierde was het podium in Nationale Opera & Ballet in Amsterdam alweer gevuld voor de reprise van Poulencs nonnenopera Dialogues des Carmélites. Zo’n operafeestje met hapklare brokken is leuk, maar eigenlijk liet het gezelschap met Poulenc pas echt zien waar het in de afgelopen vijftig jaar zo ongelooflijk goed in is geworden: het maken van spraakmakende producties die het publiek een avond lang meenemen naar een andere wereld.
Wagners Ring, Verdi’s Falstaff, Rossini’s Barbier; het zijn slechts een paar van die tijdloze DNO-producties die je inmiddels ook gerust klassiekers mag noemen. Ook Poulencs Dialogues des Carmélites hoort in dat rijtje thuis. De fenomenaal mooie enscenering van Robert Carsen beleefde de eerste uitvoering in 1997 en was inmiddels in dertien landen te zien. Met een geheel nieuwe solistencast, een ander orkest (het Residentie Orkest) en een andere dirigent herleefde Poulencs meesterwerk.
Carsens enscenering is nog steeds oogverblindend mooi. Hij schrapte alle overbodige ballast en bracht het verhaal over de nonnetjes uit Compiegne, die tijdens de Franse Revolutie belaagd worden door het volk en op het schavot eindigen, met een ijzersterke personenregie en poëtische beeldtaal terug tot de essentie: de angst voor de dood en de angst voor het leven. Zijn enscenering laat zich lezen als een gedicht, zo mooi en poëtisch is de beeldtaal. Het is waarschijnlijk het soberste decor dat ooit bij DNO te zien is geweest – eigenlijk is het niet meer dan een paar omlaag en omhoog schuivende wanden en een oude stoel – maar daarmee schept Carsen een rijke beeldtaal waarin vooral het individu tegenover de massa wordt benadrukt.
Het is een voorstelling die je gezien moet hebben. Al is het alleen voor die indrukwekkende finale waarin de nonnetjes een voor een onder de guillotine belanden en het koor van DNO excelleert in een onwaarschijnlijk mooi gezongen ‘Salve Regina’. Deze scène behoort tot de krachtigste muziek die Poulenc ooit heeft geschreven. Carsen begreep dat je daar als regisseur helemaal niets moet doen. Een voor een vallen de nonnetjes bij hem neer en krijgen Poulencs dissonanten alle ruimte. Alleen al deze scène maakt de gang naar Nationale Opera & Ballet de moeite waard.
DNO verzamelde voor deze reprise een perfecte solistencast met gouden stemmen. Sally Matthews als Blanche, Doris Soffel als priores; ze werden na afloop terecht bedolven onder applaus en gejuich. Zelden was de lange sterfscène van de priores zo hartverscheurend mooi. In 1997 zat het Nederlands Philharmonisch Orkest in de bak, nu was de beurt aan het Residentie Orkest onder leiding van de Fransman Stéphane Déneve. Het orkest leverde vakwerk, al ontbrak hier en daar toch de warme kleur en transparantie die deze muziek ook nodig heeft.
Foto: Hans van den Bogaard
Het regieconcept van Robert Carsen stamt uit 2009, maar is na dertien jaar nog altijd spectaculair, vaak schokkend en knarst soms een klein beetje. In zijn heel sensuele versie van Carmen, de beroemde en populaire opera uit 1875 van Georges Bizet, bij de Nationale Opera, staat vanaf het allereerste begin een gigantische tribune centraal, die verschillende functies uitoefent. (meer…)
Theater Artemis zet wel vaker clichés in om iets bij zijn publiek los te maken, om de toeschouwer zichzelf te laten bevragen. In Party Dialogues, dat ons moet inwijden in de mystieke wereld van ‘de’ jongeren – en ons terugvoeren naar onze idealen van toen – lukt dat niet. Wat overblijft is louter het cliché. (meer…)
Het komt als een schok: Madama Butterfly is naar hedendaagse normen geen ‘madama’, maar een meisje nog, ze is vijftien jaar. Vol trots zingt de titelheldin uit Puccini’s zevende opera uit 1904 haar geliefde toe, de Amerikaanse marineluitenant Franklin Benjamin Pinkerton. Hij schat haar twintig, daarna tien en zij geeft het uiteindelijke antwoord. Madama Butterfly is verliefd op deze man uit het grote land in het westen, en ze is blij dat zijn liefde haar verlost van een betrekkelijk uitzichtloos bestaan als geisha. (meer…)
Een flinke dosis absurdisme en slapstick. Een vuist vol maatschappijkritiek en een uur meeslepende muziek: dat zijn de belangrijkste ingrediënten van Poulencs komische opera Les mamelles de Tirésias. De Nationale Opera zette het werk als onderdeel van het talentontwikkelings-programma op het repertoire. Niet in de grote zaal, waar momenteel Poulencs dramatische opera Dialogues des Carmélites […]
Een kleine correctie:
Het slot van de opera Les Dialogues des Carmélites, het “Salve Regina” wordt niet gezongen door het koor van DNO, maar door de 16 nonnen die één voor één onthoofd worden, waarmee het ensemble dus steeds met 1 stem minder door gaat. Tot de laatste stem ook stopt…
Het koor heeft in deze opera slechts een zeer kleine bijdrage.
Precies, dat het koor de hele avond maar een beetje werkeloos rondloopt is niet de enige teleurstelling aan deze opera. Visueel is het allemaal zo voorspelbaar ouderwets minimaal, dat het voor mij maar een hele lange saaie zit werd. Voor een goede zanguitvoering kan ik ook de CD opzetten, dus ik wil wel wat meer toevoeging als ik naar de opera ga. Het zijn behoorlijk dure kaarten en aan het decor zie je dat bepaald niet terug. De eind scene leidde bij mij dus vooral tot grote opluchting.