90’s vs 20’s, de nieuwe voorstelling van BonteHond, heeft een geweldig uitgangspunt: de wederzijdse verachting van de muzieksmaak van kinderen en ouders. Wie heeft zich als kind niet voor de smaak en het gedrag van zijn ouders geschaamd? Welke ouder heeft geen hoofdpijn gekregen van de commerciële troep waar hun kinderen fan van zijn? (meer…)
De zijlijn, een coproductie van BonteHond en DOX, legt ongenadig bloot hoe lastig het is verworvenheden om te zetten. In een wervelende performance staat de opkomst van het vrouwenvoetbal centraal en vooral wat dit betekent voor het territorium van de mannen. Maar de voorstelling gaat nog een stapje verder, speels worden ook andere maatschappelijke vraagstukken aan de kaak gesteld.
Boordevol dynamische overgangen zit De Zijlijn en dat geeft vaart aan deze productie. Maar voordat we de voetbalkantine instappen om dat te ontdekken, worden buiten de voetbalplaatjes van de opstelling ingeplakt en uitgeruild. Eén opvallend detail; alle mannen zitten op de reservebank en zo start al voor de performance het spel tussen de seksen.
Binnen in de kleine kantine van het Arnhemse VV Eldenia (Arnhem Zuid) zit het publiek op geïmproviseerde banken en stoelen. Een barman in voetbalkleding wast de bierglazen terwijl enkele muzieknummers worden afgespeeld. Dan komt plots een luidruchtige groepje jongemannen tevoorschijn; een trio met een flinke ‘bal’ energie. In een korte ingenieuze choreografie wordt een partijtje voetbal uitgespeeld. Met puntige en geestige teksten (Sanne Schuhmacher) wordt vervolgens een wedstrijd geanalyseerd, waaraan alles mankeerde. Woorden als ‘man, man, man’ of ’tjonge jonge jonge’ krijgen daarin ritmische nadruk.
Helemaal achter in de ruimte onthullen de drie een prijzenkastje. Wat knullig staan er enkele bekertjes in ‘opgesteld’. Wanneer het vrouwenelftal de kantine binnenstormt mag hun beker – beduidend groter dan die in het kastje staan – er niet bij en zo worden we getuigen van het lopende conflict tussen het mannen- en vrouwenteam. Hun aantallen zijn zo onevenredig, dat de mannen zich hoe dan ook constant lijken te moeten verweren; het is vier tegen elf.
Wie de ruimte beheert heeft niet alleen betrekking op het prijzenkastje, dat geldt ook voor de kantine zelf. Was deze aanvankelijk het domein van de mannen, nu dient zich daar ook een flinke club vrouwen aan. Ze hebben zich gewapend met strijdvaardige bewegingen van de Zuid-Afrikaanse gumbootdans en tonen imposante, virtuoze solo’s. Energieke danssecties worden afgewisseld met korte dialogen waarin genderissues op speelse wijze boven komen drijven. Organisch en met veel gevoel voor ritme wisselen tekst (soms ook unisono gesproken) en beweging zich af. Geweldig zijn de overgangen die choreograaf Melvin Fraenk en regisseur Judith Faas creëren en dat maakt van De zijlijn een spetterende performance.
Knap verweeft de regie daarnaast verwijzingen naar de realiteit, zoals de ongewenste kus van voetbalbaas Rubiales en het faillissement van Vitesse, en zo is er ook genoeg te halen voor een volwassen publiek. Een begrip als ‘vol is vol’ betrekt direct ook andere maatschappelijke pijnpunten, langzaam kruipt in de voorstelling zo een nog groter verhaal. Enkele songs, ze komen wat laat, maken ruimte voor het gevoel en zo worden we als kijker langzaam in de emotie gezogen. In de ruimte krijgt het prijzenkastje ondertussen steeds meer symbolische waarde; als de plek waar je even kunt verdwijnen en op adem kunt komen, een plek waar je schommelend kunt dromen, een plek die je wilt veroveren en de overvolle plek waaraan je wilt ontsnappen. Meesterlijk boort de voorstelling zo steeds nieuwe lagen aan.
Na BROEK UIT! en SCHOPPEN is dit de derde voorstelling van Faas (BonteHond) rondom het voetbalveld. Ik zag de dernière van een korte tournee. Veel te kort! De zijlijn is een onvergetelijke ervaring die me terugbracht naar mijn jeugd, begin jaren zeventig, toen het vrouwenvoetbal nog niet van de grond wilde komen. Maar bijzonder is vooral hoe de battle tussen de seksen zichzelf overstijgt. Door een consequente focus op het begrip ‘ruimte’ wordt de deur ook opengezet naar andere zorgelijke, maatschappelijke issues van deze tijd.
Foto’s: Kamerich & Budwilowitz
