In het kader van het Paul van Ostaijen-jaar verscheen onlangs een onbekend toneelstuk van de Vlaamse dichter. Voor de Van Ostaijen-lezer is De Top der Sentimentele Bevestiging een verrassende nieuwe invalshoek op zijn oeuvre. En voor de theaterliefhebber wellicht een bewijs dat ‘outsiders’ niet zelden radicalere theaterteksten durven schrijven dan ‘professionals’. (meer…)
Wie ben je? Waar kom je vandaan? Voor de meeste mensen zijn dat twee simpele vragen met twee simpele antwoorden: een naam, en een land of desnoods een stad. Voor Johan Fretz is de verwarring groot, want hij kan voor het eerste antwoord kiezen uit zwart, wit, grijs of gekleurd en het antwoord op de tweede vraag kan onder meer Dordrecht, Almere, Amsterdam, Duitsland of Suriname zijn. Een reis naar Suriname, het geboorteland van zijn moeder, gaf hem eindelijk het antwoord, waar hij vrede mee heeft
Echt een zorgeloze jeugd heeft Johan Fretz niet gehad. Zijn moeder is als jong meisje vanuit Suriname naar Nederland gekomen en heeft nooit helemaal haar draai kunnen vinden. En dat is een milde omschrijving voor haar psychische problemen. Zijn vader, wiens familie voor Hitler naar Nederland is gevlucht, kan niet zonder drank. Het huwelijk bestaat uit liefde en vechten. Vooral door het afwijkende gedrag van zijn moeder heeft de jonge Johan besloten dat hij wit is, door en door een gewone Nederlander. Wat hem betreft hoeft hij dan ook nooit het geboorteland van zijn gekke moeder te zien. Ook maalt in zijn hoofd de schizofrene Surinaamse wens van opkleuren. Kies een wittere partner uit, want voor het nageslacht geldt: hoe witter hoe beter.
Toen Johan Fretz een aantal jaren geleden zich provocatief presenteerde als de minister-president van de toekomst kwam hij in het meningencircuit terecht. Een jonge brutale gast die overal iets van vindt is een genot voor de talkshows en kranten. Ook als cabaretier dook Fretz die richting op. Maar het bevredigde niet. In zijn huidige voorstelling (geregisseerd door Rick Stout), die is gebaseerd op zijn recent verschenen roman Onder de Paramariboom, neemt hij duidelijk afstand van dat dolgedraaide meningencircus. Hij doet dat heel simpel en effectief door als een negatieve mantra het zinnetje ‘Ik vind, ik vind’ te herhalen.
Nadat Diederik van Vleuten met zijn historisch getinte verhalen over Nederlands-Indië, de Eerste Wereldoorlog en Churchill het cabaretgenre heeft verbreed, is het genre nog wat verder opgerekt door de humoristisch-filosofische verhandelingen van Tim Fransen. In De zachtmoedige radicaal bewandelt Fretz met zijn persoonlijke zoektocht naar zijn identiteit weer een ander zijpaadje van de cabaretroute. Hij plaatst zich in de Surinaamse verhalentraditie. Fretz als een tru toriman.
Dat pakt voor de pauze niet helemaal gelukkig uit. Het lijkt alsof we naar een beetje suffige EO of NCRV-aflevering zitten te kijken van een serie die de sentimentele titel Naar het land van mijn moeder zou kunnen dragen. Al heb je maar een paar artikelen over Suriname gelezen dan wordt er in die eerste drie kwartier niets nieuws verteld, ook al doet gitarist Maarten Stok nog zo zijn best om de boel tot leven te brengen.
Na de pauze, als Fretz echt met zijn moeder op stap gaat, slaat hij een andere toon aan. Het begint met een krachtige en tot nadenken stemmende rap in Ku Klux Klan-kledij waarin de nare sociale opvattingen en de Gutmensch door elkaar worden gehusseld.
Moeder biedt hem een levensvisie waar hij mee uit de voeten kan, en waarmee de krampachtigheid kan worden bestreden: je moet niet overal tussendoor willen zweven, maar je moet er tussendoor dansen. De rust in het hoofd is compleet als moeder de navelstreng van haar zoon heeft meegenomen in een kistje dat plechtig in de Surinaamse grond wordt begraven. Fretz kan vervolgens ‘rond, zacht en gevaarloos’ door het leven.
De humor komt een beetje knel te zitten in de ernst van het verhaal, maar de oprechtheid van Fretz maakt veel goed.
Foto: Rick Stout
Het optreden van Johan Fretz was geweldig!
Een verademing om eens nuance te horen en een ‘zachtere’ kijk op wereld en mens. Waarschijnlijk is hier zijn ‘dubbel bloed’ (géén hálfbloed) de reden van.
Een mooie combinatie van verhaal vertelling en cabaret. Enthousiast publiek op deze première avond in de Kleine Komedie.
Begrijp absoluut de recensie van de Volkskrant niet, en ook de Theaterkrant heeft wat mij betreft niet echt goed geluisterd.
Johan Fretz heeft met deze voorstelling zijn eigen stijl gevonden. Hij doet geen stand-up comedy en geen cabaret: hij vertelt tories. En dat doet hij geweldig. Als een geboren verhalenverteller neemt hij zijn publiek mee naar zijn kindertijd in Dordrecht, zijn studententijd in Amsterdam en naar zijn eerste reis naar Suriname – met zijn moeder. Op soepele wijze verweeft Fretz persoonlijke verhalen met maatschappelijke thema’s. Het resultaat is soms grappig, soms schrijnend, soms aandoenlijk en altijd volledig oprecht.
Dit is een maker die zijn verhaal ádemt en dat werkt aanstekelijk.
De Volkskrantrecensent zat wellicht te diep in zijn eigen, zure hol toen hij bij Fretz in de zaal zat. ‘Onder de Paramariboom is namelijk absoluut de moeite waard. Gaat dat zien!
Had ik trouwens al gezegd dat Fretz ook nog eens loepzuiver kan zingen? En dat zijn liedteksten wegblijven van clichés? Ik bedoel maar.
Vond het een prachtige, ontroerende, persoonlijke en confronterende voorstelling. Johan vertelt een verhaal wat er toe doet. Een genuanceerd verhaal over inclusiviteit, racisme en identiteit. Meer dan de moeite waar.
Ik heb een avond lang genoten van de warme en kleurrijke vertellingen (tories) van Johan Fretz. Dat niet alleen, hij trapt ook de tijdgeest op de staart met een rake beschouwing van ons huidige ongemak over ras en kleur. En vertelt daarnaast gewoon een prachtig familieverhaal over een bijzondere reis. Dit is het nieuwe cabaret: grappig, maar het laat je tegelijkertijd nadenken en doet je voelen. Absolute aanrader.
Vele verhalen worden verteld door net zoveel mensen maar er zijn er maar weinig die de kunst van het verhalen vertellen zo goed verstaan als Johan Fretz. Afgelopen vrijdag mocht ik getuige zijn van zijn nieuwe show ‘de zachtmoedige radicaal’ en ik kan iedereen aanraden om deze show te gaan bekijken.
Je wordt meegenomen van Dordrecht naar Paramaribo en krijgt zo een mooie inkijk in de ziel van een jongeman die oprecht op zoek is naar wie hij nu echt is. Uit alles proef je dat Johan met hart en ziel heeft gewerkt aan deze ‘tori’ (verhaal). Zijn verhalen, beeldspraak en enthousiasme zorgen ervoor dat je vanaf het begin meegezogen wordt in de voorstelling . Als Johan het heeft over de lichtjes in de verte zie je Paramaribo voor je en na deze show snap je ook echt dat mensen geen half- maar juist dubbelbloed zijn.
In een tijd waarin polarisatie eerder regel dan uitzondering lijkt te zijn is de voorstelling van Johan Fretz een welkome afwisseling. Verbinding lijkt tegenwoordig een vies woord te zijn maar Johan laat in zijn show zien dat juist verbinding zorgt voor de mooie dingen des levens.
Grappig, dit allemaal te lezen.Ik ben blij dat mijn zoon, Johan Fretz, zo authentiek mogelijk is geworden, als zijn vader en ik altijd hebben beoogt.Voor onszelf eerst, en ook met mekaar in ons gezin met Johan.Ik vind het ook vreemd dat de volkskrant , waarvoor hij eerst zelf een column schreef nu zo dubbel negatief is over hem.Komt het misschien door zijn “dubbel bloed”?Maar wat, negatieve kritiek is ook kritiek heb ik geleerd.Dus mag het je niet dwars zitten.En trouwens, het zegt meestal meer over de kriticus dan de bekritiseerde! Alors, ga zo door Johan!
Ik pink wel eens een traantje weg bij een show, maar heb echt zitten snikken. Hoe Johan je eerst lekker laat relaxen en vervolgens meeneemt in iets dat ons allemaal aan gaat, dat is de definitie van kunst.
Wat een prachtige voorstelling, waarin Johan met zijn tories balanceert tussen kwetsbaarheid, humor, kracht en avontuur. Een oprechte zoektocht naar identiteit die alle clichés overstijgt. Ook de muziek staat volledig in dienst van het verhaal. De voorstelling heeft een diepe indruk op me gemaakt. Eigenlijk zou iedereen deze voorstelling moeten zien in deze gepolariseerde tijden. Echt een aanrader.
Dankjewel Johan!
Soms word je onverwachts van je stoel geblazen. Dat gebeurde vorige week bij De Zachtmoedige Radicaal in Theater De Weijer. Hoewel ik niet direct persoonlijke gelijkenissen heb met Johan Fretz z’n verhaal, herkende ik het toch. Daarmee heeft hij mij een nog onbekend gevoel weten uit te leggen. Het heeft me aan het denken gezet en ik ben nog lang niet uitgedacht. En dan hebben we het nog niet eens over de technische kant: middenin je zin beginnen te zingen zonder dat het awkward is; een heel persoonlijk verhaal vertellen zonder dat je publiek ongemakkelijk wordt: dat is knap. Het ritme van de voorstelling, de vertolking door Johan: samen maken ze dat je als toeschouwer aan die keukentafel in Den Haag zit en meereist door Paramaribo. Aan iedereen die dit leest: ga dit zien.
Hennie en Wout
Bij de presentatie van seizoen 17/18 een preview in stadstheater Zoetermeer gezien en toen besloten naar de voorstelling te gaan.
Wij hebben gisteravond genoten van Johan die naar ons gevoel met veel liefde en passie vertelde.
Wij gingen helemaal mee met zijn verhaal..zo knap.
Bedankt voor een prachtige voorstelling Johan.
In december bezocht ik een try-out van ‘De Zachtmoedige Radicaal’. Nog zonder muzikant en decor, maar ook toen zette Johan zijn verhaal al fantastisch goed neer.
Gisteren nog een keer de voorstelling gezien, deze keer mét muzikant en decor. De voorstelling staat als een huis. Johan kan als geen ander een verhaal vertellen en blijft daarin dicht bij zichzelf, waardoor het authentiek is. Hij nodigt zijn publiek uit om met hem mee te gaan, met respect voor de verschillende perspectieven van een ieder in de zaal. Hij deelt zijn perspectief en zet je daarmee tot nadenken. Aan de andere kant is er ook ruimte om te lachen. Mooie en bijzondere voorstelling. Een aanrader!
Wat een fijn stuk om naar te kijken! Ik heb gelachen en ontzettend genoten. Johan is een goede verhalerverteller en kruipt moeiteloos in huiden van anderen. Hoewel ik persoonlijk de eerste helft beter vond, is dit een stuk is die iedereen gezien moet hebben om onze gesprekken over kleur en achtergrond een extra dimensie te geven.