Theater Stap is in Vlaanderen hét professionele theatergezelschap van spelers met een verstandelijke beperking. De meeste van hen hebben het syndroom van Down. Al decennia lang brengen zij stukken op toneel en spelen zij ook in tv-reeksen. Al jaren komen er theatermakers en gezelschappen over de vloer om samen met hen een productie te maken. Dat kan variëren van dans- tot poppenvoorstellingen.

Deze keer was Tuning People gevraagd en die samenwerking levert een heel ontwapenende, absurdistische, beweeglijke, beeldende en muzikaal sterke productie zoals we van Tuning People gewoon zijn. Met net dat beetje extra dat spelers met een verstandelijke beperking uitstralen.

Wat is waarheid? Wie is waar? Van wie is de waarheid? Van ons allemaal? Of kent ieder zijn waarheid? Vragen waarmee ook de mensen van Theater Stap zitten. Samen met Karolien Verlinden, Jef Van gestel en Wannes Deneer zochten zestien (!) spelers, jong en oud, naar manieren om hun verhalen, hun realiteiten beeldend op de scène te zetten. En dat levert een bonte stoet van wandelende, zoekende, gehaaste, struikelende, lopende, wankele, bange, uitbundige mensen op. In steeds wisselende uitdossingen.

Zij passeren voor een groot wit laken, waarop woorden en zinnetjes verschijnen. Met de nodige spellingsfouten staan ze op plastic strookjes en worden ze via een ouderwetse overheadprojector getoond: ‘De waarheid:’ / ‘wij staan achter dit doek’ / ‘ik ben een giraffe’ / ‘het sneewt’. Eerst lopen ze een voor een voor ons voorbij, dan met een paar, dan een tijd lang met de hele bende die steeds achter het doek draait en aan de andere kant weer opkomt. Rondje na rondje. Soms is het processiegehalte hoog, dan is het weer een kleurrijke, zotte verzameling van mensen zoals in de Maastrichtse ‘Bonte Storm’ tijdens carnaval. Met deze spelers is het effect groot. Ze spelen bijna niet, ze zijn ‘echt’, in het hier en het nu, heel fysiek, heel direct. Ze zijn op het toneel zo aanwezig, zo intens.

De muziek, de losse klanken, de voortdurende soundscape (Jochem Baelus) begeleiden de optocht helemaal qua sfeer, de ene keer stuwend, de andere keer berustend, soms zelfs bezwerend. Een stoet is een oertheatraal ritueel, om gunsten af te dwingen bij goden en heersers, om demonen te bezweren. Zo wordt hier op een olijke manier geprobeerd de waarheid, de realiteit te beheersen, of toch een beetje in te tomen. Grote volgepakte tassen, zwemvesten en gouden warmtefolie verwijzen naar de stoet vluchtelingen, ‘aangespoelden’ die zich dan moeten aanmelden en moeten wachten tot ze worden opgeroepen. Naar het einde draaien op het doek de tekeningen, zinnetjes, woorden en letters door elkaar tot een grote brij. Af en toe zijn er nog zinnen te lezen, in brokstukken. De kinderen in de zaal lezen woord voor woord hardop mee.

Soms leek deze stoet der ‘Stappers’ – met muziekinstrumenten op karretjes, met stoelen en lampenkappen als trofeeën, met vaandels en tuba, enzovoort – wat op een geprojecteerde stoet van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar William Kentridge, maar veel minder schrijnend en tragisch. Hier is alles kleurrijk en vrolijk. Als je de waarheid niet kunt vatten, als je op de realiteit geen grip krijgt, dan maak je zelf een nieuwe, toch? Dat idee realiseren de mensen op het toneel. Zo simpel inventief, zo fris om te zien.

Foto: Clara Hermans