Koningin Dido is een verdwaalde, verjaagde vrouw. Haar vaderland heeft ze verloren. Haar grote liefde geldt Aeneas, die zijn liefde heeft verbroken. Dit is de dramatische inzet van de bewerking die het gezelschap Dame Jeanne in samenwerking met KlangK heeft gemaakt van de befaamde opera Dido en Aenaes van Purcell.
Onder de titel Heimwee#Fernweh is een opmerkelijke versie van deze opera te beluisteren in de stijlvolle achttiende-eeuwse tuin van Landgoed Verwolde in de Gelderse Achterhoek. Het grasveld vormt de toneelvloer. Vanachter een geschoren boom komt de accordeonist op die de orkestpartij voor zijn rekening neemt. Over het veld ligt een meterslange bruidssluier die Dido achter zich aan sleept.
Het idee voor deze versie is afkomstig van zangeres Kirsten Schötteldreier en actrice Anna Rottier. De titel zegt het al: het accent ligt op de vervreemding. Rottier zelf komt op met een rolkoffer. Ze vertelt het verhaal van haar eigen verweesdheid, geboren in Nederland maar met Zweedse en Indonesische wortels. Schötteldreier is van Duitse komaf met Slavische antecedenten.
Dat zijn interessante gegevens over deze actuele versie van het eeuwenoude verhaal. Dido draagt een witte bruidsjurk. Aenaes (Claudio Ritfeld) is van Afrikaanse afkomst en hij bespeelt de percussie met opzwepende kracht. Rottier is de vertolkster van het verhaal achter de opera. Op deze manier wisselen tekst en zang, performance en opera elkaar fraai af. Schötteldreier heeft een fantastische alt met een groot bereik. Moeiteloos nemen zang en spel bezit van de ruimte van het landgoed. De locatie stelt vragen die we niet eerder aan de opera stelden. Hoe kan vervreemding in zo’n entourage zo beklemmend zijn? Wie hier is, waant zich veilig en beschut.
Dat is niet zo. De onvergetelijke aria, een van de mooiste ter wereld, van ‘Remember me, but ah, forget my fate’ vertolkt Schötteldreier vanaf het bordes van het landhuis. Haar klacht is indringend. Ondertussen is de avond gevallen en krijgt de gevel een volmaakte belichting. Dan schrijdt de koningin over het grasveld en verdwijnt samen met haar geliefde Aenaeas in het duister. Met haar zangkunst heeft ze Aenaes tot hernieuwde passie betoverd.
Het festival De Tuin der Lusten speelt zich al enige jaren af in tuinen van kastelen in Oost-Nederland. Tussen de bomen speelt zich de bijzondere installatie af van Fabien en Antoine, twee Franse performers die verbonden waren aan de Groupe Zur. Achter boomstammen komen opeens foto’s te voorschijn rollen. Een accordeon begeleidt de minimale handeling, die in het woud een extra dimensie krijgt. Het is alsof de metersgrote foto’s van mannen die in het stille bos tevoorschijn komen iets belichten van het vroegere verleden. Leefden die mannen er, werkten ze er? Hun performance is visuele poëzie van grote klasse, verstild, verrassend en onverwacht.
In het koetshuis tonenHanneke de Jongen Jonas de Witte een weergaloze video-installatie. Tientallen kleinere panelen vormen samen een grote, levende muur waarin we telkens dezelfde kamer zien, maar bewoond door telkens andere mensen. Ieder is in die kamer voor zich, alleen, verstrikt in dagelijkse bezigheden. Elk individu maakt, onwetend, deel uit van een collectiviteit.
Opeens zijn alle personages verdwenen, de deur staat open naar een zwarte leegte. Dit festival is precies zoals een festival behoort te zijn, kleinschalig, maar met de allure van wat Oerol op Terschelling ook vermag: overal gebeurt iets, achter bomen, op een gazon en in een koetshuis. Het is aan de bezoeker deze theatrale performances tot een zinvol, betekenisrijk geheel samen te voegen. Ik was verrast door de combinatie van de verdwaalde koningin Dido, de verloren foto’s in hetgrotebos en deindividuen in hun kleine woonomgeving. Denk dan nog even terug aan Dido’s klacht: herinner me, maar vergeet mijn lot. Het geheel is volmaakt.
(foto: Joris Hol)
