De voorstelling De Hollanders door Theatergroep Aluin begint hoog in de hemel: de hooggeplaatste engel Belzebub wacht op de terugkeer van Apollion, die naar de aarde is afgedaald om naar Gods nieuwste creatie te kijken, de mens, ofwel Adam en Eva. Apollion vindt de ronde vormen van Eva aanlokkelijk, en hij begrijpt de man. Engelen kennen geen lichamelijke liefde, de mens dus wel. Jaloezie ontstaat en Lucifer daalt af naar de aarde om het prille mensenkoppel te bestrijden. De slang reikt de appel uit en de zondeval is een feit.

Met deze scène uit Vondels Lucifer (1654) zetten regisseur Victorine Plante en bewerker Erik Snel een slim begin neer van een vermakelijke én leerzame toneelavond. Ze houden een pleidooi voor de kwaliteit van de Nederlandse toneelschrijfkunst uit de late Middeleeuwen en de Renaissance. We zien het abele ofwel profane spel Lanseloet van Denemerken, Bredero’s Spaanschen Brabander en Hoofts Warenar, de moraliteiten Mariken van Nieumeghen en Elckerlyc en ook het uitbundige De min in ’t lazarushuis van Focquenbroch.

Het ‘slimme’ schuilt erin dat de voorstelling niet zomaar een aaneenschakeling van highlights is maar wel degelijk een interessant verhaal vertelt. Nadat Adam en Eva uit het paradijs zijn verjaagd, en de mens dus niet langer boven de engelen is gesteld, zoekt de mens naar genot, lust, ook naar kunst en vertier. En de zondeval maakt de mens sterfelijk.

De menselijke ondeugden als hebzucht en gierigheid komen aan de orde in Warenar en de Spaanschen Brabander. Nederlandse toneelliefhebbers en vooral regisseur Hans Croiset hebben zich al tijdenlang ingezet om het bestaande Nederlandse repertoire te spelen, van de anonieme moraliteiten zoals Elckerlyc tot de meer ‘modernere’ Hooft en Bredero. Croisets regie van Vondels Lucifer is nog steeds maatgevend en legendarisch.

Het is een geweldig idee van Aluin om als proloog een zeer geconcentreerde versie van Lucifer te brengen, waardoor theater een extra betekenis krijgt: theater is een kunstvorm die de mensen tot inzicht brengt en ook vermaak biedt, dat is juist wat de mens na de zondeval nodig heeft. De zonde als entree tot de kunsten, wat een interessante optie.

De voorstelling heeft de vorm van een middeleeuws wagenspel, dus gewoon zoals het theater ooit begon op de kermis of markt met poppenkast, verkleedpartijen, hilarische scènes, effecten als rook en doldwaze toestanden.

De vier spelers, Boris van Bommel, Jilles Flinterman, Gabby Bakker en  Maxime Vandommele, vertolken tal van dubbelrollen en doen dat in razende vaart. Midden op het podium staat een rood caravanachtig rijtuig dat het fysieke hart van de voorstelling vormt, ontworpen door Marcel Dolman. Gekleurde lichtjes hangen boven het decor, als een heuse jaarmarkt. In combinatie met de suggestieve kostuums van Anouk van Schie geeft dit alles een vrolijke historische sensatie, waarin het accent ligt op de kracht van de theaterverbeelding. De voorstelling heeft een serieus begin met Vondel en eindigt opnieuw serieus, met de dood die alle mensen, Elckerlyc dus, treft. De Hollanders is een enerverende en waardevolle voorstelling, een hommage aan de Nederlandse toneelschrijfkunst.

Foto: Sanne Peper