Eigenlijk is de gijzeling in 1974 in de Franse ambassade in Den Haag nooit helemaal afgerond: ‘Armpie’ is nog altijd voortvluchtig, een van de drie Japanse gijzelnemers die Nederland vijf dagen lang de stuipen op het lijf joegen. Nooit gepakt, nooit berecht. Wat een akelig idee is dat.

‘Armpie’ is de Japanner die tijdens de eerste uren van de gijzeling in de arm werd geschoten door een Nederlandse agent. Firma MES maakt met De gijzeling een bijzondere documentaire locatievoorstelling over dat eerste grote gijzelingsdrama in Nederland, deze maand 45 jaar geleden.

Op 13 september 1974 lopen drie gewapende Japanse twintigers de Franse ambassade binnen. Deze leden van het Japanse Rode Leger zijn naar Amsterdam gevlogen. Met de trein zijn ze naar Den Haag gereisd. Daar kunnen ze eerst die hele ambassade niet vinden. De theatermakers vermelden dit detail met groot genoegen. Humor en spot, gemengd met ernst, verontwaardiging en angst bepalen de toon van de voorstelling.

Wanneer de Japanners de Franse ambassade eindelijk hebben gevonden, trekken ze hun wapens. Ze gijzelen elf mensen, onder wie de Franse ambassadeur, Jacques Senard. Ze hebben het op Frankrijk gemunt omdat daar Rode Leger-lid Furuya gevangen zit. Die moet vrijgelaten worden. Daarnaast willen ze een miljoen dollar en een vliegtuig met nader te bepalen bestemming. Wordt aan hun eisen niet voldaan, dan zullen ze de gijzelaars executeren.

De vijf dagen durende gijzeling in de Franse ambassade in 1974 was de eerste in de naoorlogse Nederlandse geschiedenis en kwam hard aan. De schotenwisseling op dag 1 tussen ‘Armpie’ en twee Nederlandse agenten maakte meteen duidelijk dat het menens was.

In ons tijdgewricht zijn we op een bijna onmenselijk achteloze manier gewend aan aanslagen, aan terrorisme, aan schietpartijen. Aan gijzelaars die soms jaren worden vastgehouden om hun overheden op de knieën te dwingen.

Firma MES gaat met De gijzeling terug naar de tijd waarin het hele land en zowel Nederlandse als buitenlandse media totaal overstuur raakten door een gijzeling. Onwillekeurig vraag je je af wat er toch is gebeurd met de mensen, dat we nu nauwelijks meer opkijken van iets wat toen zo’n grote impact had.

Firma MES mag voor haar voorstelling de vierde verdieping gebruiken van de voormalige Amerikaanse ambassade, pal tegenover de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. In 1974 zat de Franse ambassade honderd meter verderop, maar die is inmiddels afgebroken. De Amerikaanse werd toen op diverse momenten ingeschakeld. We bevinden ons dus serieus op historische grond.

Het gezelschap maakte eerder de documentaire voorstelling RISHI, over de zeventienjarige jongen die in 2012 op station Hollands Spoor door een agent werd doodgeschoten. Voor De gijzeling maken ze opnieuw gebruik van een historisch gegeven, dat ze grondig hebben geresearcht. We horen de opname van het oorspronkelijke telefoontje waarmee een medewerker van de Franse ambassade alarm sloeg. We horen een redevoering van koningin Juliana, en nieuwslezer Philip Bloemendal die het verhaal uit de doeken doet tijdens het bioscoopjournaal.

Maar bovenal zetten de acteurs Daan van Dijsseldonk, Roos Eijmers en Lindertje Mans onder regie van Thomas Schoots een reeks van personages neer die een rol speelden tijdens de gijzeling. De teksten zijn opgebouwd uit persoonlijke getuigenissen van gijzelaars en betrokkenen. Uit citaten van ooggetuigen, uit voorvallen tijdens latere rechtszittingen. Mans brengt op geestige wijze Pim Sierks tot leven, de laconieke piloot die de Boeing bestuurt waarmee de gijzelnemers na vijf zenuwslopende dagen naar Damascus vliegen. Op de trap van zijn vliegtuig kijken de Franse ambassadeur Senard en de vrijgelaten Rode Leger-man Furuya elkaar in de ogen.

Firma MES bereikt met beperkte middelen een geestig en geloofwaardig resultaat. Het publiek wordt in kleine groepjes met de lift naar de vierde verdieping gebracht. Via verschillende routes wordt het naar de vroegere kamer gebracht van de Amerikaanse ambassadeur, waar het op door elkaar staande stoelen mag gaan zitten. Je raakt door die behandeling gedesoriënteerd; je weet bijvoorbeeld niet meer waar je bent ten opzichte van de Lange Voorhout, waar je het gebouw bent binnengekomen.

Meer dan hun uniforme kleren, een tafel die op zijn kant ligt, een bescheiden lichtplan en jaren 70-muziek hebben de acteurs niet tot hun beschikking. Toch maken ze een indringende voorstelling. Vooral Lindertje Mans transformeert overtuigend van personage naar personage, onder andere van de simpele receptioniste naar de stoere piloot Pim Sierks.

De maatschappijkritische les die De gijzeling leert komt behoorlijk binnen. Het is ongemakkelijk en verwarrend om de controle over je gaan en staan kwijt te zijn. En het is onvoorstelbaar dat wij van alweer een gijzelingsdrama, opnieuw een schietpartij, eigenlijk niet meer opkijken.

Foto: Sjoerd Derine