Jasperina de Jong (81) nam in 2002 afscheid van het theater. Sindsdien woont ze midden in een prachtig bos in de Achterhoek. Ze verzorgt de tuin, laat de honden uit, en neuriet nog weleens een vrolijk melodietje. Maar zingen doet ze niet meer. Dat is te zien in de documentaire Jasperina: Op eenzame hoogte, die sinds gisteren in Nederlandse bioscopen te zien is. (meer…)
Midden op het podium staat een bed met daarin een opgebaarde man. Ruim een uur ligt hij daar, roerloos. Hij wordt schoongemaakt, opgemaakt, hij krijgt een Surinaamse afhaalmaaltijd en een hoop boze woorden over zich heen. Maar hij verroert geen vin. Het theatergezelschap Keesen & Co deed in 2007 iets soortgelijks in hun voorstelling Vrede, waarin Roy Peters anderhalf uur lang overtuigend voor dood op bed lag. Victor Bottenbley doet daar nu niet voor onder.
De eenzame gaat over de Surinaamse vrouw Audrey (Manoushka Zeegelaar Breeveld), die werkt in een uitvaartcentrum. De man in kwestie is ‘een eenzame’. In de uitvaartbranche is dat jargon voor iemand waarvan geen familie of vrienden bekend zijn bij zijn dood. Audrey moet de afhandeling van zijn begrafenis in goede banen leiden. Al snel wordt echter duidelijk dat het niet de overleden man, maar Audrey zelf is die eenzaam is.
Dat is een mooi gegeven en spreekt tot de verbeelding. De tekst van Cheryl Vliet is lekker in het nu, compleet met handsfree telefoneren en datingsites. Ze refereert aan krantenberichten over oude mensen die soms een jaar dood in de gang liggen voordat ze gevonden worden, maar uiteindelijk is de echte eenzame in deze voorstelling zijzelf: de hardwerkende vrouw, die niet op haar mondje is gevallen en midden in de maatschappij staat. Eenzaamheid kent meerdere gedaantes.
Paulette Smit heeft in haar regie gekozen voor een extraverte speelstijl. Dat is goed voor de nodige humor en lucht, maar heeft ook als consequentie dat haar eenzaamheid nergens naar binnen slaat. Als Audrey boos is schreeuwt ze, als ze verdrietig is huilt ze en als ze blij is dan lacht ze. Alle ellende ten spijt, echt schrijnend wordt het niet en momenten van verstilling hadden voor meer balans gezorgd.
Het anekdotische lijntje, waarin de connectie tussen de overledene en het personage aan het licht komt, is wel erg geconstrueerd en neigt naar het ongeloofwaardige. Er staat bovendien een hoop op het programma: de afwezigheid van een vader, een verstoorde moeder-dochterrelatie, agressieve mannen, een mislukt huwelijk, een onvervulde kinderwens, en zo gaat dat nog wel even door.
De kracht van deze voorstelling zit in de mooie, vaak tragikomische vondsten. Neem bijvoorbeeld de alleenstaande vrouw die zelf haar eigen profielfoto voor een online datingbureau photoshopt. Omdat eenzame mensen niemand hebben om hun profielfoto te photoshoppen. Dat is een beeld dat raakt, in het moment geschreven en helder gespeeld, zonder dat het personage er zelf al te veel invulling aan geeft. Dat doet het publiek wel.