In het hart van de Braziliaanse hoofdstad São Paulo ligt een reusachtig plein, het Praça Roosevelt. Wolkenkrabbers rijzen er bovenuit, snelwegen omsluiten het. Het decadente verval ervan met een overdaad aan prostitutie en travestie is gekeerd door de komst van maar liefst acht gloednieuwe theaters. Dit gegeven inspireerde de Duitse toneelschrijfster Dea Loher tot haar stuk Das Leben auf Praça Roosevelt. Het ging eind september bij Theater Bremen in première in de regie van Alize Zandwijk, artistiek leider van het Ro Theater.

De voorstelling brengt een kort bezoek aan Nederland. Het decor is grijs en grauw, alsof de personages zich in een kelder bevinden. Het betonnen plafond drukt hen terneer naar een vervuilde tegelvloer. Hier komen de inwoners van de stad samen. Ze dwarrelen rond, vertellen hun verhaal en verdwijnen weer in de maalstroom van het leven in de grote stad. Al deze mensen leven op de rand van de afgrond. Het bestaan biedt hen geen perspectief. Een dodelijke ziekte bedreigt de een, de ander kan niet meer terecht op het kantoor van vroeger. Een derde is een man die zich in vrouwenkleren hult en die de liefde vindt bij een man, die echter onzichtbaar is maar haar wel de sensationeelste liefdeservaring schonk die ze ooit heeft beleefd. Deze man was zowel ‘groen, onzichtbaar als naakt’. In een scène als deze toont schrijfster Loher een subtiel gevoel voor humor.

Het zijn indringende levensverhalen, door Loher in krachtige, beeldrijke taal gevangen en door Zandwijk al even krachtig en geconcentreerd geregisseerd. Zij kiest voor een frontale speelstijl. De toeschouwers zijn degenen die een avond lang worden toegesproken. Tussen de personages bestaat niet echt een hechte, dramatische band. Dat klopt met de inhoud van Lohers stuk: ze zijn passanten in een grimmige wereld. De metafoor van het theater komt in veel scènes aan de orde. De personages klampen zich vast aan fictie, aan fantasie om te overleven. Zoals de bouw van theaters het plein heeft gered, zo redt geloof in toneel de karakters. De ‘groene, onzichtbare en naakte man’ is daarvan een sprekend voorbeeld.

Toch schuilt er een gevaar in deze vertellende vorm, die ook is gesignaleerd in de overwegend positieve Duitse pers. Met elk personage begint de voorstelling als het ware opnieuw. Elk verhaal is boeiend en intrigerend, je wilt als toeschouwer bijna elke zin noteren. Op den duur verlang je naar een samenspel tussen de acteurs, dat gebeurt pas gaandeweg. Dan krijgt de voorstelling opeens vleugels en blijkt dat verwevenheid tussen de personages essentieel is.

Zandwijk heeft twee acteurs van haar ensemble het Ro Theater meegenomen: Fania Sorel en Beppe Costa. Ze zijn prachtig in harmonie met de Duitse acteurs, en alleen dat is al een mooi wonder van theaterkunst. Gitarist en muzikant Costa geeft aan de voorstelling een klagend-melancholieke dimensie en Sorel als de doodzieke kattenvrouw laat weergaloos zien hoe belangrijk dieren zijn als wapen tegen de eenzaamheid. Schitterend zijn ook de scènes over de vergeefse liefde, vertolkt door de Duitse spelers. Een man probeert koffers te verkopen om een busticket te kunnen bemachtigen om het graf van zijn vader in een verre buitenwijk te bezoeken, maar niemand wil een oude koffer kopen. De dood is alomtegenwoordig op Praça Roosevelt.

Nog eenmaal terug naar Fania Sorel: zoals zij acteert dat haar personage oog in oog staat met het sterven, is onvergetelijk. Lang sluik haar, verwassen gewaad, grote verschrikte ogen. Dat beeld laat niemand onberoerd.

(foto: Jorg Landsberg)