Danse de Nuit is een nieuwe voorstelling van de Franse choreograaf Boris Charmatz die tijdens het Holland Festival te zien is op het Anton de Komplein in Amsterdam Zuid-Oost. Met Danse de Nuit wil Charmatz een poging doen om de openbare ruimte te heroveren op de door angst geregeerde werkelijkheid in door aanslagen geteisterde wereldsteden als Parijs, Brussel en Londen.

Voor de voorstelling begint is het Anton de Komplein al grotendeels verlaten. Als de duisternis even later invalt vertrekken de laatste mensen die rondom op bankjes zitten. Met een grote, glimmend witte Mercedes-Benz-bus zijn festivalbezoekers uit het centrum aangevoerd naar deze plek. Gedurende de voorstelling verplaatsen de dansers zich over het plein. Waar de toeschouwers bij aanvang in groepjes rondom individuele performers staan die al dansend een persoonlijk verhaal vertellen, breken de dansers even later de menigte open. Op afstand blijven is er niet bij voor de toeschouwers, soms wordt het publiek doorkliefd door rakelings langs te komen. De dansers dirigeren met hun bewegingen ook de groep toeschouwers in de ruimte.

De ruimte zelf wordt later ook – fysiek en mentaal – in tekst gethematiseerd in een mantra van de performers. Het is een van de vele teksten die Charmatz in Danse de Nuit als een collage samenstelde. Patrick Pelloux, de arts en medewerker van Charlie Hebdo die ternauwernood aan de aanslag ontkwam en vervolgens ter plaatse hulp aan zijn collega’s verleende, beschreef zijn ervaringen op de Franse radio. Zijn indringende relaas wordt door de performers aangehaald. Charmatz put uit de recente geschiedenis maar ook uit kunst en popcultuur. Starfucker, een van de verschillende teksten van Tim Etchells die te horen is, is oorspronkelijk voor film geschreven waarbij letters op een zwart scherm verschijnen zonder dat de daarbij horende acties daadwerkelijk te zien zijn. Tijdens Danse de Nuit worden die gebeurtenissen wel in beeld gebracht – seksuele handelingen en later ook sterfscènes. Werkelijkheid en fictie krijgen een wrange verstrengeling in de voorstelling.

In de wijze waarop Charmatz de teksten inzet tijdens de voorstelling is de choreograaf te herkennen. Vaak worden de fragmenten unisono door de groep performers uitgesproken. Soms is een enkele performer aan het woord. Taal wordt zo verweven in een structuur die sprongen in tijd en ruimte mogelijk maakt. De vele gesproken groepsstukken zorgen er ook voor dat het volume versterkt wordt op het grote plein. Toch is lang niet alles verstaanbaar, soms vervliegen flarden- door de vele verplaatsingen van de toeschouwers en accenten waarmee de performers  de Engelse teksten spreken – en dat roept vragen op want Charmatz schiet letterlijk en figuurlijk nogal wat kanten op.

Verontrustend zijn sommige scenes in Danse de Nuit zeker, zoals het beeld van een vrouw liggend op straat terwijl iemand langdurig een hand in haar kruis houdt en een ander haar haardos stevig heeft vastgegrepen. Het werk van Charmatz roept vaker dubbele gevoelens op en is nooit vrijblijvend of hij nu op de barricades springt voor bezuinigen op de kunsten of de positie van kinderen beschouwt.

De performers in Danse de Nuit leveren een sterke bijdrage en betrekken de toeschouwers telkens in hun spel waarmee ze zowel aan gevoelens van intimiteit als afstand weten te appelleren. Hun dans is krachtig en doorleefd, soms expliciet gebarend.

Toch overtuigt Danse de Nuit niet helemaal. Tijdens de voorstelling paradeert een reiger in het lichtschijnsel voor de ingang van de parkeergarage die het plein aan een zijde flankeert. Verder scheert er zo nu en dan scooter langs en zijn er een paar passanten, maar van volk of invloeden ter plekke is de voorstelling grotendeels verstoken. De voorstelling brengt leven op het grotendeels lege plein dat met zijn nieuwe klinkers, stadsdeelkantoor en sportcentrum weinig gevoelens oproept en al zeker geen angst inboezemt.

Ook vanuit de ontwikkeling van de dans bezien zijn er vraagtekens te plaatsen bij wat Charmatz beoogt. Het veroveren van de publieke ruimte was aanvankelijk vooral een verdienste van streetdancers. Of zij inmiddels van straat zijn verdwenen door de angst die heerst is een aanname waarop nog wel wat af te dingen valt, want inmiddels hebben zij ook een stevige positie op de podia verworven. Er zitten er meer discrepanties in de voorstelling en daardoor blijft Danse de Nuit vooral een festivalvoorstelling op lokatie zonder directe verbinding met de omgeving en vertrekt een enkele bezoeker na afloop weer op eigen gelegenheid in zijn Jaguar.

Foto: Boris Brussey