Authentieke schoonheid en emotie tegenover het gevoelsleven en uiterlijk van een robot: daar gaat het om in de film Coppelia, een film die de dans van Het Nationale Ballet (HNB) combineert met een Disney-achtige sfeer.

Ergens in een lieflijk bergdorpje, oorspronkelijk in Silezië, staan kleine zonderlinge huisjes met puntdaken en balkonnetjes. Het meisje Swan ontwaakt en al dansend begint ze aan de zonnige dag, samen met haar moeder. Ze danst door het dorpje naar haar smoothiebar waar ze haar vriendinnen treft, en waar ze op het marktplein lonkt en flirt naar haar vriendje Franz.

In een verrukkelijk-luchtige choreografie van Ted Brandsen en op muziek van Maurizio Malagnini ontvouwen regisseur Jeff Tudor in samenwerking met Steven De Beul en Ben Tesseur zonnige taferelen vol dans: sprongen, pas-de-deux, snelle passen, pirouettes.

Brandsens choreografie dateert uit 2008, het is zijn versie van het laat negentiende-eeuws ballet Coppélia, of het meisje met de ogen van glazuur dat in 1870 in Parijs zijn wereldpremière beleefde met muziek en Léo Delibes. Arthur Saint-Léon was destijds de choreograaf. Coppelia, naar wie het ballet is vernoemd, is een schepping van poppenmaker dr. Coppélius, een sinistere figuur die via magische praktijken leven wil blazen in het poppenwezen dat Coppelia is. Ze knippert af en toe met haar blauwe ogen, zoals sommige poppen kunnen, heeft blond haar en draagt een zuurstokroze jurk.

Brandsen verplaatste de handeling naar tegenwoordigere tijd. Dr. Coppelius is niet langer een poppendokter, maar een cosmetisch chirurg die de dorpsbewoners verleidt met perfecte schoonheid. De vrouwelijke burgemeester (een gretig kijkende Darcey Nussel) als eerste, daarna volgt iedereen, zelfs Swans grote liefde Franz. Maar ook Swans moeder (Glynis Terborg) raakt in de ban.

De onrust in het stadje begint ermee dat een zwarte limousine geluidloos langs het marktplein rijdt, met daarin een geheimzinnige man die de jeugd bespied. Met een soort sensor meet hij onder meer de hartslag en vooral een emotie als liefde: hoe roder de meter uitsluit, hoe heftiger de liefde. Als hij ziet dat de harten van Swan en Franz roodgloeiend worden, is zijn plan klaar: hij gaat hun emoties stelen.

Opeens verschijnt er een reusachtig, zwart bouwwerk middenin het plaatsje, dat is dr. Coppelius klinische laboratorium. Als een gevaarte rijst het boven de miniatuurhuisjes uit.

Regisseur Jeff Tudor, die eerder samenwerkte met HNB en A Swan Lake (2014) regisseerde, verbeeldt de naderende dreiging prachtig. De keuze voor ballerina Michaela De Prince is gewaagd en sterk. Zij is in 1995 geboren in Sierra Leone aan de westkust van Afrika en kent een levensverhaal van vlucht, verlies van ouders en adoptie. In Amerika volgde zij haar dansopleiding en ze was vanaf juli 2013 de enige Afrikaanse danseres bij het corps van HNB. Als zwarte danseres had ze in Amerika te maken met racisme.

Ook in deze versie van Coppelia schuilt iets van Swan als eenling. Aangrijpend en mooi gedaan zijn de scènes waarin alle vriendinnen van Swan verleidelijke dansen uitvoeren rondom Franz, en zij van afstand toekijkt. De Braziliaanse danser Daniel Camargo vertolkt de rol van Franz in een heel jeugdige uitstraling, evenals alle dansers trouwens.

Het laboratoriumgebeuren van dr. Coppelius is een verrukkelijke mix van sciencefiction en ballet. Hij omringt zich met mysterieuze apparaten en retorten, als een tovenaar. De Italiaanse danser Vito Mazzeo, sinds 2013 ster bij HNB, verbeeldt in zijn dans prachtig Coppelius’ kwade intenties: hij maakt scherpe, hoekige figuren, dreigende draaiingen. Zijn assistentes zijn poppen, allemaal mechanisch bewegend en gehoorzamend aan het schoonheidsideaal van smalle taille en lange benen. Die perfecte schoonheid wil ook Swan wel, maar ze bedenkt zich: dit is niet echt, dit is fake, onecht. Die omkering is een goed gedaan, emotioneel én diepgaand.

Het sprookje draait verder, begeleid door de opzwepende muziek van Malaginin, door het BBC Concert Orchestra onder leiding van Geoff Alexander heerlijk vol en pasteus uitgevoerd.

Als Franz in Coppelius’ kliniek zodanig levensgevaar loopt dat al zijn emoties uit zijn hart worden weggepompt en in de pop Coppelia terechtkomen, komen Swan en haar vrienden en vriendinnen in het geweer: ze dringen binnen in de kliniek en redden net op tijd Franz. De apparaten ontploffen en exploderen. Coppelia (Erica Horwood) lijkt even echt tot leven te komen, maar ze sterft in de armen van Coppelius. Aan het slot trouwt zo’n beetje iedereen met iedereen, en vooral natuurlijk Swan met Franz.

De familiefilm is geproduceerd in de animatiestudio’s van het Amsterdamse bedrijf Submarine, waar de beelden in 2- en 3D zijn gemaakt. Coppelia ging in 2021 in première tijdens het Annecy International Animation Festival en werd bekroond met diverse prijzen.

Feitelijk gaat de film over hedendaagse schoonheidsidealen, zoals Coppelia en Coppelius’ assistenten die uitdragen. Het is een onbezielde schoonheid. Daartegenover staat Michaela DePrince als Swan, een ballerina die ongelooflijk danst. Cruciaal is de schitterende scène waarin zij weigert te worden zoals Coppelius een vrouw ziet. Dat is sterk, dat tilt deze balletfilm op een hoog niveau.