Je staande zien te houden in een turbulente wereld. De metafoor achter de mondiaal toerende circusdansvoorstelling Celui qui tombe (2014) wordt alleen maar urgenter. Dit eerste septemberweekend is deze internationale hit van Compagnie Yoann Bourgeois nog te zien tijdens de afsluiting van festival Cultura Nova in Heerlen. Een ienieminimensheid van zes performers – acrobaten en dansers – wordt gestaag een speelbal van de elementen: rennend, tollend, klauterend en duikend op, aan en onder een megaschommel.
Terwijl Beethoven het zestal wakker kust, begint het vlot waarop ze liggen vervaarlijk te hellen. Drie vrouwen en drie mannen, gekleed in alledaags tenue, grijpen naar elkaars ledematen. Langzaam klimmen ze overeind en beginnen aan een schier onmogelijke Sisyfusarbeid: een uur lang de groep bij elkaar zien te houden op een zwaar, vierkant plateau dat zowel kan schommelen en zwiepen als draaien en kantelen.
Ze stropen hun mouwen op en weerstaan de middelpuntvliedende kracht door tegen de bewegingsrichting in te hangen, net op tijd hun gewicht te verplaatsen of een pols van een ander te grijpen. Terwijl Frank Sinatra zijn eigengereide levensstappen bezingt, halen deze zes individuen – ieder op hun eigen manier – duizeligmakende capriolen uit.
Toch zijn ze zeker ook afhankelijk van het collectieve optreden – ze kunnen alleen maar samen in balans blijven. Geen seconde mogen ze verslappen, al doen ze soms alsof door onderling grapjes uit te halen. Met twee ton aan massa is het zwiepende plankier een geduchte tegenstander; op diens krachtenveld lijken ze geen invloed te hebben. Maar zo nietig als ze zijn, zo sterk wordt hun balancerend vermogen als ze samenwerken en anticiperen op hun omgeving.
De metaforen liggen voor het oprapen, voor wie ze wil zien in deze woordeloze voorstelling. Van de nietige plek van de mens op de aarde tot het wankele evenwicht waarin iedereen zich staande moet zien te houden. En toch blijft Celui qui tombe (Hij die valt) ook een speelse voorstelling.
In de laatste tien minuten drijft choreograaf en acrobaat Yoann Bourgeois (tevens artistiek leider van Centre Choréographic National de Grenoble en in 2020 gastchoreograaf bij Nederlands Dans Theater) de dreiging op de spits.
De uitvoerende groep is in de afgelopen jaren dat de voorstelling toert – in maart van dit jaar was Celui qui tombe te zien in Amare als onderdeel van FIND (Fonds Internationale Dans) – van samenstelling gewisseld. Een van de performers is zijn vrouw Marie Bourgeois, met wie de voormalig danser en jongleur (als een van de weinigen afgestudeerd aan het Centre National des Arts du Cirque (CNAC) in Châlons-en-Champagne én het Centre National de Danse Contemporaine (CNDC) in Angers) twee kleine kinderen heeft. Haar handlangers op het vlot zijn Marie Fonte, Julien Cramillet, Kerem Gelebek, Jean-Yves Phuong en Sarah Silverblatt-Buser. Samen moeten ze zich een uur lang staande zien te houden, door gewiekst gebruik te maken van hun collectieve ervaring met kinetische energie.
Foto: Géraldine Aresteanu
