‘Iedereen kan een moordenaar worden als de omstandigheden ons daartoe dwingen’, zei filosoof Georges Bataille. In Club Uppercut onderzoekt Onderwater Producties de gewelddadige kant van de mens. (meer…)
In een stoffige, betonnen loods neemt Onderwater Producties het publiek mee op een roadtrip van drie vreemden. Een sociaal onbekwame man, een kokette vrouw en een hoogmoedige twintiger reizen samen naar Berlijn, samengebracht door de carpool-app Blablacar. Ze laten de curieuze tegenstelling tussen angst en fascinatie voor de auto zien.
Deze tegenstelling is al bijna net zo oud als de auto zelf – de Italiaanse futuristen schreven al over haar schoonheid en gewelddadigheid in de vroege twintigste eeuw – maar is wellicht actueler dan ooit. De immer groeiende klimaatverandering vraagt om steeds meer elektrische dan wel hybride auto’s, waardoor een hoop mensen hun trouwe bolide moeten inruilen voor een duurzamer model. Het roept de discussie op of we überhaupt wel zoveel auto’s zouden moeten hebben en er niet meer geïnvesteerd zou moeten worden in openbaar vervoer of deelauto’s. Met CAR CRUSH toont Onderwater Producties hoe we ons hier in Nederland tot de auto verhouden.
De voorstellingen van het Rotterdamse gezelschap Onderwater Producties spelen altijd op locatie en ditmaal zijn ze uitgekomen bij het Loading Dock: de grote laad- en losruimte van atelier BRUTUS Rotterdam, het huis van het gerenommeerde Atelier van Lieshout. De grote, betonnen, semi-industriële ruimte zet al voor aanvang de sfeer van een autorit naar Berlijn neer en blijkt later uitermate geschikt om de beklemmende afstandelijkheid van een reis met vreemden in te situeren.
In de regie van Thomas Schoots (Firma MES) schittert de betreffende auto (liefkozend ook wel Nienke genoemd) waarmee gecarpoold wordt door haar afwezigheid. In plaats daarvan benut Schoots de hellingen, trappen en ramen om de onderlinge verhoudingen tussen de reizigers verder op scherp te stellen.
De komische proloog zet meteen de toon. Aanvankelijk werken de twee leden van de Duitse wegenwacht enorm op de lachspieren met de manier waarop zij de restanten van een autowrak beschrijven alsof het ware archeologische schatten zijn, maar het onbekende lot van de inzittenden zorgt voor een grimmige ondertoon. Al helemaal wanneer kort daarna blijkt dat we zojuist naar de autopsie van Nienke hebben gekeken en de vraag rijst hoe dit drietal uiteindelijk verongelukt. Het levert een fijne spanning op, waardoor er voor deze road movie (geschreven door Enver Husicic en Afke Weltevrede) meer op het spel staat dan enkel de vraag of iedereen op tijd op zijn of haar eindbestemming aankomt.
De drie personages ogen aanvankelijk misschien wat cliché: de sociaal onhandige man die middels een carpool-app uit zijn comfortzone probeert te stappen (Jeroen Rienks), de wat parmantige vrouw die graag haar neus in andermans zaken steekt maar zelf weinig loslaat (Weltevrede), alsook de klimaatbewuste, liftende twintiger die als intrigant de boel op scherp zet (Marlijn van der Veen). Maar vanaf het eerste moment is eigenlijk al duidelijk dat er onder de oppervlakte veel meer speelt en dat hun relaties tot de auto grotendeels getekend zijn door trauma. De ernst waarmee deze traumatische ervaringen behandelt worden is ook een heerlijke verademing in een tijd dat dergelijk lijden in komedies veelal doodgeslagen wordt met ironie of gewoon weggewuifd wordt.
Wanneer ik na afloop over het Rotterdamse industrieterrein richting mijn fiets loop, schieten mijn gedachten niet geheel willekeurig naar Het Zomeroffer, de voorstelling van De Warme Winkel die afgelopen zomer in het Amsterdamse Bostheater speelde. Ook zij deden onderzoek naar de verrassend intieme relatie die een hoop mensen met hun auto hebben, culminerend in een ritueel waarbij de auto van een toestemmende toeschouwer geofferd wordt. Spectaculair? Zeker. Maar de vrachtladingen ironie en de onophoudelijke opbouw naar het spektakel van destructie leidden ertoe dat er van diepgang weinig sprake was.
CAR CRUSH toont daarentegen waarom sommigen zo gehecht raken aan hun auto en anderen juist weer doodsangsten uitstaan wanneer ze achter het stuur plaatsnemen, om vervolgens uit te zoomen en dit te verhouden tot onze intermenselijke relaties. Dan blijkt zo’n stalen ros meer te zijn dan een praktische, financiële investering en kan het ons soms meer troost bieden dan zelfs onze eigen familieleden.
Foto: Fred Ernst
