Vrijdag was patatdag. Elke vrijdag haalde de familie Groenteman een zak patat voor vijf personen en zes kroketten. Tot aan 1993. Toen overleed Piet: grote broer, grote kwelgeest. Vijftien jaar oud. Hij beloofde dat hij terug zou komen als bromvlieg.   

De Amsterdamse Jan Groenteman, muzikant, liedjesschrijver en een derde van Groenteman & Vrouw, was dertien toen zijn oudere broer Piet overleed aan de gevolgen van leukemie. Het was 2 oktober 1993, Jurassic Park draaide in de bioscoop en RTL5 begon met uitzenden. Deze muziektheatervoorstelling gaat over de jonge Jan, die zijn grote broer verliest.

Parallel daaraan krijgen we verhalen te horen van mensen die (zijdelings) met de dood te maken hebben. Voor deze voorstelling waren Groenteman en Kiki Jaski een maand te gast op de begraafplaats De Nieuwe Ooster. Ze spraken met medewerkers, bezoekers, en gaven try-outs van deze voorstelling voor een publiek van nabestaanden. We zien onder anderen een begrafenisondernemer, een vaste bezoeker van de begraafplaats, de tuinman.

Groeteman & Vrouw, dat zijn de twee bovengenoemde performers en dramaturg Ludo Costongs. Hun flyer belooft ‘Reality Revue’: toegankelijk muziektheater over de rauwe kantjes van het leven. Broertje dood is een montage van liedjes, scènes en sketches rondom de dood. Daarin maken de persoonlijke verhalen van de dertienjarige Jan het meeste indruk. De dood is misschien voor iedereen te groot en te veelomvattend om echt te bevatten, maar een dertienjarige doet in ieder geval niet alsof dat niet zo is. Die is boos, verdrietig, nieuwsgierig en egoïstisch – tegelijk en onomwonden. Ineens draait alles in het dagelijks leven om je broer, wordt alles overhoop geschopt vanwege je broer en vraagt iedereen de hele tijd: ‘Hoe is het met Piet?’

Doordat de voorstelling deels op dat persoonlijke verhaal van Groenteman is gestoeld, en deels gebaseerd is op recentere ervaringen tijdens hun bezoeken aan de begraafplaats, is de voorstelling nog wat versnipperd. Duidelijk is dat Groenteman & Vrouw gefascineerd zijn door alle (markante) figuren die ze op en rondom de begraafplaats ontmoet hebben, maar ze hebben dit vooral in veilige, sympathieke scènes gegoten. Vaak ironisch, vaak licht op de lach. Dus steeds met een bepaalde afstand, een afstand die we comfortabel achten als we het hebben over de dood.

Jaski heeft een fijne performance en weet met subtiel spel krachtige personages neer te zetten. Groenteman componeerde goede, catchy liedjes, die met inventief gebruik van het looping station en de prachtige stem van Jaski, steeds grote indruk maken. In het droogkomische ‘Het is goed zo’ worden alle clichés rondom de dood doorgenomen (het was een oneerlijke strijd, huilen is gezond en onthoud hem sterk en gezond). Het bijna angstaanjagende nummer ‘Het eet je op’, uitgevoerd door Jaski in een rok van kinderknuffels, vergeet je niet snel meer.

Zo nemen Groenteman & Vrouw ons mee in een persoonlijke herinnering van ‘het broertje van’, van diagnose tot overlijden, eindigend in een werkelijk ontroerend lied waar ze samen het leven en de liefde vieren. En de dood is daar onderdeel van. Voortaan haalde het gezin van Jan op vrijdag een zak patat voor vier personen en vijf kroketten. De hele familie Groenteman durft nog steeds geen bromvlieg dood te slaan.

Foto: Saris & den Engelsman