Misschien is het een beetje veel van het heel erg goede: van de vier theatervoorstellingen die ik in tien dagen zag, gingen er drie over fake news, nepnieuws en alternatieve feiten. Misschien omdat het door Trump en Poetin heel actueel is geworden of omdat toneel op zich al een vorm van alternatieve en leugenachtige informatievoorziening kan zijn.
In elk geval is de lunchvoorstelling Breaking Fake News in het Amsterdamse Bellevuetheater een fraaie parodie op hoe een dagelijkse tv-nieuwsshow onder stress functioneert.

Het is een klein beetje verwarrend. Meral Polat en Eran Ben-Michaël spelen de presentatrice en eindredacteur van het tv-programma Nieuwsdag, maar ze spelen ook Meral en Eran die die tv-mensen spelen. In die rol, dus eigenlijk als zichzelf, stellen ze het publiek al bij voorbaat vragen, zoals: ‘Liegt u wel eens?’ Het beste antwoord daarop luidt: wie zegt dat hij nooit liegt, liegt het meest. Want hoe goed neem je eigenlijk iets waar? Is het gordijn zwart of donkergroen, en kan je elkaar van het tegendeel overtuigen als je maar genoeg aanhoudt? Hoe zit dat met een afspraakje van Meral, waar Eran een maand geleden een alibi voor moest leveren en dat hem blijft obsederen?

Als presentatoren van de nieuwsshow komen ze voor een zware klus te staan. Met overtuigende tv-beelden wordt een vliegtuigkaping op Schiphol gesuggereerd. Onder de passagiers bevindt zich ook premier Rutte die zo nodig weer eens gewoon moet doen en z’n eigen koffertje wil dragen. Hij is op weg naar Suriname. Voor geheim overleg? Heeft dat iets met de kaping te maken? Of wordt er een statement van hem geëist over slavernij?

Mooi wordt getoond hoe de tv-presentatoren zo’n ramp hartelijk verwelkomen maar voor de camera’s doen of ze het allemaal vreselijk vinden. Hoe ze moeite hebben de feiten de feiten te laten en graag gaan interpreteren (‘analyseren’), waarbij hun eigen vooroordelen en preoccupaties ook een rol spelen.

Meral, de actrice, heeft in werkelijkheid een Koerdische achtergrond en is er aan gewend de beelden van de Turkse televisie omgekeerd te interpreteren. Zij is wel degelijk op zoek naar de waarheid. Eran is er in zijn rol van presentator alleen maar op uit de concurrentie de loef af te steken. Meral wil het zuiver houden en geen leugens debiteren. Maar als puntje bij paaltje komt, is zij het die vanuit een enkel gegeven doordraaft en voor de camera sensationele, maar onbewezen onwaarheden gaat vertellen.

Uiteindelijk komen ze op het punt waar ze publiekelijk moeten toegeven dat ze fout hebben gezeten. Maar ook dan is nog de vraag wat waar is en wat niet. Meral trekt ten slotte wanhopig een fake achtergrondje weg en achter het raam zie je precies hetzelfde uitzicht op de Leidsekade, maar dan echt. Is het gordijn misschien toch gewoon zwart? Met dat afspraakje van Meral blijkt het ook heel anders in elkaar te hebben gezeten dan Eran en wij dachten.

Een intelligente, geestige, actuele voorstelling, zeer spits geschreven door Johan Fretz en effectief geregisseerd door Liesbeth Coltof. Met de dilemma’s op zoek naar de een of andere waarheid worden we op een amusante manier geconfronteerd, al blijven we verder natuurlijk ook in de leugens steken, al dan niet om bestwil.

Foto: Casper Koster