Er is veel onaardigheid, en dat maakt de wereld niet leuker. Maar wat is het precies? De Haagse Firma Mes maakt een voorstelling over de onaardige mens en noemt die Bot. Is dat trouwens hetzelfde? De vormgeving is origineel, de inhoud is vaak vermakelijk, maar de voorstelling graaft niet diep.

Een man heeft bij het ingaan van een trein meer oog voor zijn telefoon dan voor de mensen om hem heen en botst tegen een meisje op. Voordat hij sorry kan zeggen, is het slachtoffer in de menigte verdwenen. In de trein tikt een man hem alsnog op zijn vingers: ‘U bent een onaardig mens.’

Met die gebeurtenis als uitgangspunt ging Firma Mes de dagelijkse onaardigheid bestuderen. De groep nodigde Daan Windhorst uit om mee te schrijven. Een flink deel van de theatertekst bestaat uit het proces tegen acteur Daan van Dijsseldonk; hij was de botser bij de trein. Hoewel er geen wet is tegen onaardigheid, speelt Roos Eijmers de rechter en Lindertje Mans de aanklager. De verdachte maakt er een jijbak van: de ‘agressief kale’ man die hem van onaardigheid beschuldigde is zelf onaardig, en dus niet serieus te nemen. Hij probeert de zaak ook onderuit te halen met de definitiekwestie: wat is onaardigheid eigenlijk? Als we dat niet weten, is er geen zaak. Onbeleefdheid, slordigheid, onachtzaamheid, botheid, het is allemaal familie van elkaar.

Een probleem van de voorstelling is dat onaardigheid een wat slappe onhebbelijkheid is, ergens tussen nonchalant en gemeen in. Digitale scheldpartijen vallen er bijvoorbeeld niet onder, die zijn kennelijk de onaardigheid voorbij. Dat haalt meteen al heel wat mogelijke scherpe kantjes van de voorstelling af. Het is dus overdreven om er een rechtszaak aan te wijden, en het vonnis is dat helemaal. De vergelijking met het gedrag van de amoebe Dictyostelium discoideum is even grappig, maar zorgt ook niet voor een verdiepende blik op de zaak. Hetzelfde geldt voor het betoog over altruïsme als genenbehoud. De medewerking van prof. dr. Orobio de Castro bracht Bot niet op een inhoudelijk interessanter niveau. Wees aardig, is de slotboodschap – even pittig als het onderwerp. Zo zorgt Firma Mes voor een vroege kerst.

Firma Mes is een sympathiek onbevangen clubje met humor en gevoel voor vormgeving. Als je het decor ziet, heeft Firma Mes ook de ichtyologische betekenis van Bot laten meespelen: in een soort van abstract kleurrijk aquarium deinen ze in beige bodysuits op überrelaxte liftmuziek. Is het een verwijzing naar de sociologie, die het menselijk gedrag bekijkt als vissen in een nagebootste natuur? Hoe dan ook, het ziet er goed uit.

Bot is regelmatig echt grappig. De speelstijl is in het begin een beetje houterig, en gaandeweg kiezen vooral de dames voor een wat kinderlijke toon. De Haagse groep moet oppassen dat ze grens tussen onbevangenheid en jeugdtheater niet overschrijdt. Firma Mes kan scherper dan ze in Bot laat zien. Net geen tweeënhalve ster.

Foto: Joris-Jan Bos