Borboletas

Ooit was Kaapverdië een van de koloniën van Portugal, net zoals Brazilië, Angola, Mozambique, Macau, Ambon en Oost Timor om er een paar te noemen. In Nederland is er sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw een Kaapverdische gemeenschap. Op zoek naar werk voor een beter leven, en ook om de dienstplicht in het koloniale Portugese leger te ontlopen, kwamen duizenden Kaapverdiërs naar Nederland. Is ooit de Kaapverdische beleving verbeeld in het Nederlandse theater? Meervoudig artiest Gery Mendes, van Kaapverdische afkomst, neemt ons via zijn persoonlijke leven mee in een verhaal uit die gemeenschap in Nederland. Centraal staat de relatie tussen vader en zoon.

Het is het verhaal van een zwarte Kaapverdische migrant in Nederland die ooit twee jaar lang diende in het witte Portugese koloniale leger om het verzet in Angola tegen hun kolonisator te onderdrukken. Met een onderdrukt trauma als gevolg dat hij meeneemt in de rest van zijn leven. Het is het verhaal van de Kaapverdische man die om de armoede te ontsnappen en geld te verdienen met zijn gezin naar Nederland komt, maar zijn hart in Kaapverdië achterlaat.

Het is het verhaal van de zoon die naar liefde en communicatie verlangt van zijn vader, die niet weet hoe dat moet en dat niet kan uiten. Het is het verhaal van de moeder van twee kinderen die in Nederland geld moet zien te vinden voor het huis dat de vader in Kaapverdië aan het bouwen is voor na hun pensioen. En daardoor langere tijd afwezig is van zijn gezin in Nederland met alle gevolgen van dien.

Gery Mendes brengt zijn verhaal met passie. Hij speelt zichzelf en zijn vader. Hij accentueert verschillende stemmingen in dit Kaapverdische verhaal met stukken tekst in de Kaapverdische taal, en eenvoudige melodieën en zang gebaseerd op Kaapverdische muziekstijlen en tradities. Die variëren van vrolijk tot droevig melancholisch. Hij doet dit met behulp van een gitaar, een dwarsfluit, een schrapend mes langs een ijzeren paal, zijn lichaam en zijn stem.

De voorstelling begint met vrolijke en komische herinneringen en langzaam word je in het verdere verloop meegevoerd tot de tragiek van dit verhaal je bij de keel en emotie grijpt. Een tragiek die universeel herkenbaar en invoelbaar is.

Borboletas is Portugees voor vlinders. In de voorstelling is het een metafoor voor verschillende elementen uit het verhaal, zoals dit stukje poëtische tekst getuigt:

Vlinder, vlindertje. Dwarrel, niks hindert je. Oude man is nog een kind, innerlijk conflict gevecht met je binnenste. Schreeuw om affectie, mijn vleugels beminnen je. Leef in het hier en nu een overwinninkje. Sterf vandaag, reïncarneer, ooit vind ik je. Bind ik je vast op mijn rug en dan klimmen we. Vlindertje vlindertje

Gery Mendes deelt een stuk Kaapverdische beleving met onze Nederlandse samenleving, maar hij trakteert zijn eigen gemeenschap op een stuk herkenning, erkenning, heling, reflectie en viering van hun eigenheid en bestaan. Obrigado!

Foto: Bas de Brouwer