Eens in de zoveel tijd zie je zo’n voorstelling die je fascineert en je tegelijkertijd afstoot. Die zichtbaar goed gemaakt is maar toch tussen je vingers wegglipt. Black on black van de Poolse choreografe Marta Ziółek is er zo eentje. Kan een voorstelling té conceptueel zijn?
Twee vrouwen liggen op de grond. Ze zijn gekleed in zwarte catsuits met daarop een bolero-jasje of een hoodie, ook zwart. De jaren tachtig meet skate-style anno 2015. Ze dragen sneakers of blokhakken en – het meest opvallend – een zwart sjaaltje over hun neus. Zo lijken dit een soort heksachtige gangstertypes.
Hun bewegingen zijn in eerste instantie echter meer robotachtig. Hoekig, met vreemde vertragingen en herhalingen. Steeds feller beginnen ze te bewegen, met schokkende bewegingen van borst en schouders en stevig stampen op de grond. Het heeft iets tribaals, het doet denken aan Afrikaanse of Maori dans, behalve dat dit niet klopt met de stoere zwarte kleding die de vrouwen dragen.
Op zich zijn ze interessant om naar te kijken. Maar wanneer de kleinste van hen (Anna Nowicka) in vertraging gaat stofzuigen, verslapt mijn aandacht. Waar gaat dit over, wat wil de choreografe mij vertellen of laten zien?
In de begeleidende tekst op de website, die grotendeels erg lastig te lezen is, gaat het over ‘een kaping van de zwartheid van beweging en textualiteit’. Ik hoopte dat de betekenis van deze woorden duidelijker zou worden bij het zien van de performance, maar ik blijf in het duister tasten en dit wekt ergernis. Dergelijk hermetisch taalgebruik geeft een in mijn ogen overbodige extra laag van ongrijpbaarheid aan een voorstelling.
Wat overigens niet wegneemt dat de performance op zich veel sterke momenten kent. Ziółek zelf (naast de frele Nowicka lijkt ze soms bijna een reuzin) is een fascinerende performer met een krachtig lijf, een prachtig subtiele gezichtsexpressie en een lage stem waarmee ze een soort oerkreten slaakt. Ook Nowicka boeit als performer met haar subtiele en tegelijkertijd krachtige bewegingen. Ze slaakt kreten met een bijna even ‘vrije’ stem, heel uniek en indringend. Zo laat Black on black mij uiterst geërgerd maar toch ook verrast achter.
Foto: Katarzyna Szugajew
