Tobi Kooiman, winnaar van de publieksprijs op het Camerettenfestival van 2019, is stand-upper, licht autistisch en wiskundige. Hij is naar eigen zeggen ‘lid van de STOA beweging’ en staat stoïcijns en rationeel in het leven. Emoties zijn vooral hinderlijk, daar koop je niks voor. Hij heeft altijd gelijk, en daar heeft ie ook keiharde bewijzen voor, maar komt desalniettemin aan één stuk door in botsing met de rest van de wereld.
Kinderen op school meppen hem in elkaar als hij ze in alle redelijkheid uitlegt dat een welles-nietes discussie nergens op slaat. Meisjes vinden hem raar en veel te direct. Zijn eigen ouders weten soms niet wat ze met hem aan moeten. Alleen bij andere wiskundigen voelt Kooiman zich op zijn gemak. Die doen niet aan smalltalk en spreken de taal die hij verstaat. Een scène van een groep wiskundigen in het café die wel of niet nog een rondje gaan bestellen en een serveerster tot wanhoop drijven is een hilarisch voorbeeld van hoe de wereld niet is ingericht op de rationelen onder ons die van een andere planeet lijken te komen. Wanneer Tobi het bij wijze van experiment eens met emotie probeert omdat al die ratio hem niet veel lijkt op te leveren is de grootste emotie die hij voelt: irritatie. Een bijna terloops verteld verhaal, over hoe hij twee jaar onder behandeling was vanwege een tumor in zijn been, doet hem concluderen dat ongeveer het zwaarste van die hele periode was dat hij op een zaal lag met niet wiskundigen.
Moet je wel kinderen op de wereld willen zetten wanneer je zo gebakken bent als Kooiman? Dat is de grote vraag die boven de voorstelling hangt. Een vraag die lang niet aan de orde was, want Kooiman was er altijd van overtuigd dat hij eenzaam zou sterven. Natuurlijk, hij zat achter de vrouwen aan, maar je kunt alleen achter de vrouwen aan als de vrouwen zich van je af bewegen. Stoppen met je best doen, een goeie openingszin hebben en de ongeschreven regels weten te duiden? Het blijkt hard werken om iemand je bed in te krijgen. Geef Tobi maar statistieken, die kan hij tenminste duiden. Waarom de meeste ongelukken in en om het huis gebeuren? Waarom in Scandinavië evenveel gelukkige mensen als zelfmoordenaars rondlopen? Kooiman begrijpt het en kan het kraakhelder aan ons uitleggen. Maar afspraakjes maken met vrouwen is voor iemand als hij een geheel andere tak van sport.
Inmiddels is Kooiman getrouwd, tegen al zijn eigen verwachtingen in. Hij weet wat zijn toekomstige kinderen allemaal voor ellende boven het hoofd kan hangen wanneer ze zijn genen hebben. En vreest daarnaast voor wat hemzelf boven het hoofd hangt. Korte nachten, slecht slapen, met alle gevolgen van dien. Hij laat er alle statistieken op los, maar bij een vraagstuk dat zo groot is als dit bieden zelfs die geen uitkomst.
Kooiman staat nu en dan wat schutterig op het podium. Wellicht omdat ie door de pandemie weinig voorbereidende kilometers heeft kunnen maken op zijn eerste avondvullende voorstelling. Maar wellicht gecalculeerd, want die onghandigheid is ook fijn, een sympathieke tegenkleur die maakt dat de rationele verhalen niet te betweterig worden. De inkijk die we krijgen in dat slimme, bijzondere hoofd van hem is origineel en grappig. Waarom ‘Best of’ de enige juiste titel is voor een debuutprogramma? Ook dat wordt ons kraakhelder uitgelegd en er is geen speld tussen te krijgen. En het is mijn zaak natuurlijk niet, maar ik hoop dat die kinderen er komen. Omdat ik mij nu al kan verheugen op de programma’s die dat gaat opleveren.
Foto: Jaap Reedijk
