Na het succes van vorig jaar brengt ook dit jaar Hans Klok het circus weer naar de stad. Van mei tot en met augustus zet hij met bevriende artiesten een theatertent op in verschillende steden in Nederland. Met een selectie van koorddansers, messenwerpers, jongleurs en natuurlijk Kloks eigen goocheltrucs krijg je een ouderwetse circusavond in festivalsferen. (meer…)
Links in het decor hangt een indrukwekkende reeks koorden met schroefdoppen eraan. Tijdens Over de beiaardier die in een klok veranderde komen er aan die schroefdoppen glazen melkflessen te hangen waarin wisselende hoeveelheden water zitten. Wat gaaf: een carillon! Maar helaas: het blijft onbespeeld, net zoals de hele voorstelling blijft bungelen in niet-ingeloste verwachtingen.
Musicus en componist Jorrit Tamminga heeft de muziek met de paplepel ingegoten gekregen: zijn vader Sjoerd Tamminga was dik drie decennia stadsbeiaardier in het Zeeuwse Goes. Je kunt rustig stellen dat Sjoerd zijn hele leven heeft gewijd aan de beiaard. In 2013 overleed hij. Zoon Jorrit vertelde zijn levensverhaal aan cabaretière Katinka Polderman, die het op tekst zette, goeddeels op rijm. Haar teksten en Jorrits muziek zijn de belangrijkste ingrediënten voor de voorstelling Over de beiaardier die in een klok veranderde van J.A.N.E. muziektheater en Katinka Polderman.
Die teksten van Polderman hangen meteen al uit het lood. Ze brengt het verhaal van vader Sjoerd als een soort sprookje over een kind dat in 1940 geboren wordt in ‘een stadje niet ver van de zee’; Goes dus. ‘De vrouw van de beiaardier heeft een dikke buik’: ze is zwanger van Jorrit. Later heeft ze het onder andere over ‘een metropool niet ver van de oceaan’ als ze New York bedoelt.
Het is allemaal Jip en Janneke-taal in een volwassen muziektheatervoorstelling. Polderman leest en zingt haar eigen teksten van de bladmuziek, ze kent ze niet uit het hoofd. De muziek van Jorrit Tamminga is goeddeels atonaal en Polderman zingt daar geregeld tegenin, zodat ze op het randje van vals klinkt.
De vormgeving bestaat goeddeels uit projecties van ondermeer de kerk en -toren in Goes. Performers Paul en Menno de Nooijer spelen fragmenten uit het leven van vader Sjoerd. Die zijn soms zowel in projectie als op de speelvloer te zien; dat is dubbelop.
Feitelijk hoogtepunt van het beiaardiersleven van Sjoerd Tamminga viel in 2009. Tamminga had Lou Reeds Perfect Day bewerkt voor beiaard. Dat nummer mocht hij in New York komen spelen op de grootste beiaard ter wereld, die in de Riverside Church. Lou Reed en zijn vrouw Laurie Anderson kwamen luisteren. De registratie hiervan staat op internet. Reed is zichtbaar aangedaan, Tamminga is nederig-vereerd.
Zoon Jorrit heeft dit verhaal – feitelijk het belangrijkste wapenfeit van zijn vader – aan Polderman verteld, maar ze gebruikt het eigenlijk nauwelijks. Het gegeven komt in een terloops zinnetje langs, als je de anekdote niet kent, is de kans groot dat je haar mist.
Zoals de Lou Reed-anekdote niet uit de verf komt, zo blijft het hele verhaal van beiaardier Sjoerd steken in onaffe potloodlijnen. Misschien is Katinka Polderman ook niet in staat om zo’n biografische vertelling helder te verwoorden.
Enige pluspunt aan de voorstelling is dat de muziek nu en dan heel mooi is, vooral wanneer die de kant van de rock opgaat. In het bijzonder fluitist Erik Bosgraaf is een gedreven en virtuoos musicus. En het symbolische afscheid van de stervende vader aan het einde van de voorstelling is bijzonder vormgegeven. Maar het idee van een theatraal eerbetoon aan beiaardier Sjoerd Tamminga komt helaas niet uit de verf.
Foto: Marijana Pajovic
Beste Mieke Zijlmans,
Dank voor de moeite om een recensie te schrijven over onze voorstelling. Ik kan het niet laten om toch een kanttekening te plaatsen.
We hebben er uitdrukkelijk voor gekozen om geen biografie te maken en daarom alles zo anoniem mogelijk te maken. Ik wilde absoluut niet de naam van mijn vader in de voorstelling, ook geen plaatsnamen of letterlijke gebeurtenissen en anekdotes.
Ik vermoed dat er een misverstand is dat het hier om een biografische voorstelling gaat, dat is dus niet het geval. Het is poetische vertelling, losjes gebaseerd op het verhaal van mijn vader.
Ik vind dat Katinka er een prachtig sprookje van heeft gemaakt met schitterende liedteksten.
Misschien kunt u de voorstelling nog een keer komen bekijken door een niet-biografische bril.
Met vriendelijke groet,
Jorrit Tamminga
Wat mij zeer verbaast aan deze recensie is dat er met geen woord gesproken wordt over hoe het onderwerp depressie behandeld wordt, een substantieel onderdeel van het stuk. En juist hier zit mijns inziens de kracht van de voorstelling. Met zeer indrukwekkende filmbeelden wordt het vastzitten in een depressie gesymboliseerd, de verwoede pogingen tussen vader en zoon om elkaar vast te grijpen, de poging om te ontsnappen en de uiteindelijke val. Door van het geheel een soort sprookje te maken, wordt het mogelijk dit zware onderwerp aan te pakken. Er ligt nog altijd een taboe op depressie, wat maar weer blijkt uit deze recensie. Het is bijzonder knap dat Jorrit Tamminga dit doorbreekt, temeer het zijn eigen vader betreft, en lovenswaardig hoe JANE en Polderman hem hierbij visueel en muzikaal ondersteunen.