Een goede film kan een vreemde musical worden. Toen Women on the Verge of a Nervous Breakdown in 2010 in première ging, leek alles mee te zitten: een musicalversie van Pedro Almodóvars culthit, met een sterrencast en David Yazbek als componist. Het werd een chaotisch geheel dat overeind werd gehouden door sterke actrices. (meer…)
Nooit daten met je ex, dat advies kennen we allemaal wel. In de nieuwe musical Before After gebeurt het toch, maar met een bijzondere twist. Wat als je helemaal opnieuw kan beginnen met je oude vlam?
Wanneer Ami en Ben elkaar ontmoeten, springt de vonk gelijk over. Wat Ben niet weet, is dat die vonk al veel eerder oversprong. Na een auto-ongeluk herinnert hij zich niks meer van de relatie die hij en Ami ooit hadden en eindigde in een knallende ruzie. Zij weet het nog precies, maar houdt haar ex-ex lover nog even in het duister: misschien is dit een kans om met een schone lei te beginnen.
Of het gaat lukken met die schone lei, dat is de grote vraag in Before After. In de nieuwe musical van componist Stuart Matthew Price en schrijver Timothy Knapman lopen twee relaties door elkaar: de eerste relatie tussen Ben en Ami en hun tweede relatie na zijn ongeluk. Al in 2014 was er een eerste workshop in Londen, gevolgd door een opvoering in Japan en een Engelstalig castalbum. Een van de vroege fans was Niels van Doormalen, die de musical naar Nederland bracht. Met een nieuwe Nederlandstalige versie beleeft zijn nieuwe musicalgezelschap Oatmilk zijn vuurdoop.
De grote kracht van Before After zit in de muziek van Price. Zijn lyrische composities doen denken aan het werk van Jason Robert Brown, die met The Last Five Years eerder een musical maakte over de pieken en dalen van een relatie. Ook hier is er romantiek in overvloed. Overigens met weinig twijfels of gedachtes die niet voluit gezongen worden, maar daar moet je je aan overgeven. Het onderstreept hoe verliefd de twee personages – Desi van Doeveren als Ami en Coen Bril als Ben – op elkaar zijn en hoe weinig verweer ze hebben. Ze stormen door hun relatie heen totdat ze onvermijdelijk aanbotsen tegen elkaars imperfecties.
Daar wringt het wel in het script. We horen hoe gek deze twee op elkaar zijn, maar waarom hun persoonlijkheden nou zo goed bij elkaar passen blijft in de lucht hangen. Na een ongelukkige wijnvlek ontstaat een eerste ontmoeting, en daarna belanden we al in een scène in de ‘after’ waarin Ben (onbewust opnieuw) zijn liefde betuigt voor Ami. Dat is in het verhaal snel – after-Ben heeft Ami nog maar net ontmoet – maar ook als toeschouwer ken je het koppel nog niet goed genoeg om te begrijpen waarom ze zo halsoverkop voor elkaar vallen.
De rest van de voorstelling maakt zelfs een overtuigend argument waarom deze twee niet bij elkaar zouden moeten zijn. Wanneer Ami ‘frank en vrij’ zegt en Ben wantrouwend vraagt wie Frank is, gaan de alarmbellen al rinkelen. Ben is zo jaloers en controlerend dat elke andere man in Ami’s leven – of het nou haar vader of een oncoloog is – een bedreiging voor hem vormt. Hij zegt te vaak ‘ik hou van jou’ om er niets achter te zoeken: dit is iemand met een grote verlatingsangst. Ami toont ondertussen haar manipulatieve kant in de after-tijdlijn, door de waarheid voor haar lover verborgen te houden. Beiden erkennen wel hun tekortkomingen, maar ontwikkelen te weinig om aannemelijk te maken dat ze met elkaar gelukkig blijven.
Hier stelt Before After teleur. Het is een musical die vernieuwend wil zijn, maar zich te netjes houdt aan de regels van een boy meets girl-narratief om de liefde niet te laten lukken, hoe ongezond de relatie ook is. Het wil iets zeggen over de levens van hedendaagse millennials, maar blijft daar ook wat veilig in. We zien een middenklasse kunstenaarsstel dat zich afvraagt welke woning ze samen gaan kopen, wanneer ze een kind nemen en hoe het best om te gaan met kritische (schoon)familie. Dat zijn allemaal vragen waar dertigers mee te maken krijgen, maar in een tijd waarin crisis na crisis de toekomst van millennials steeds onzekerder maakt, zijn het niet de meest spannende onderwerpen. Deze musical mag inhoudelijk wel wat brutaler zijn en vaker buiten gebaande paden gaan.
Dat doet het overigens wel op andere gebieden. Het is prijzenswaardig dat een onbekende musical gebracht wordt door een team van overwegend jonge makers en uitvoerders. Aangevoerd door regisseur Loek de Bakker en met een live band onder leiding van Neil Foreman krijgen Coen Bril en Desi van Doeveren meer dan genoeg ruimte om zich (opnieuw) te bewijzen als bijzondere acteurs en zangers. Bril weet mooi een personage te maken dat voortdurend op zoek is naar een anker in een wereld die hij opnieuw aan elkaar moet lijmen. Hij doet dat vrij letterlijk door de kunstwerken die hij maakt – stuk voor stuk herinneringen aan zijn ‘before ‘– in een galerij bij elkaar te proberen te brengen. De galerij die scenograaf Dennis vanderBroeck heeft gemaakt is niet alleen letterlijk de galerie van Ami, maar ook figuurlijk het verleden dat weer tot leven komt.
Van Doeveren zet tegenover de wat meer introverte Ben een uitbundige en charismatische Ami. Ze geeft moeiteloos een komische wending aan teksten die in mindere handen te sentimenteel kunnen worden. Zij is de leidende partij in de relatie die op haar manier probeert controle te krijgen over een nieuwe situatie en daar uiteindelijk te ver in gaat.
Foto: Annemieke van der Togt
