Loop je zomaar in gedachten verzonken tijdens festival Cultura Nova over de winkelpromenade in hartje Heerlen, wordt je blik opeens gevangen door een draaiend wiel van een neergesmeten fiets. Of althans, het lijkt of het rad rondwentelt. Dat kan echter niet: het is een stilstaand beeld, gevangen in een uitvergrote zwart-witfoto. Maar zo dynamisch in scherp tegenlicht vastgelegd dat het lijkt of het voertuig nog natrilt van de val. Veel meer zwart-witfoto’s hangen nog tot en met zondag 4 september op de ramen en muren van het zogeheten Kopgebouw C Promenade 2 in het winkelgebied.
Het is te hopen dat ze daarna elders een zichtbare bestemming krijgen. Deze fotoreeks, gemaakt door twaalf jongeren uit het AZC Heerlen, in samenwerking met Stichting de Vrolijkheid en het Internationaal Beeldend Theaterfestival Cultura Nova, is het bekijken waard.
In het oog springt direct de keuze voor zwart-wit. Fotograaf en filmmaker Anastasia Zolkina uit Venlo, ooit zelf bewoner van een asielzoekerscentrum na als LHBTIQ-activist gevlucht te zijn uit Rusland, legt uit dat je op fotovakscholen ook altijd eerst les krijgt in zwart-witfotografie. ‘Fotograferen in kleur levert zo enorm veel details op dat je eigen blik overwoekerd wordt. In zwart-wit word je gedwongen naar lichtcontrasten te zoeken, naar schakeringen in grijstinten die jou opvallen.’ Daarom gaf ze de jongeren workshops in zwart-witfotografie.
Die lessen hebben de jonge tieners goed ter harte genomen. Ze hebben gespeeld met symmetrie en structuren in trappenhuizen, speeltoestellen, doorkijkjes en weerspiegelingen. Regendruppels op een bushokje glanzen als glimwormen, een mast kringelt naar de hemel en stalen buizen dansen als schrijfletters. Soms zie je het thema van de opdracht er nog lichtjes doorheen schemeren – let op cirkelpatronen bijvoorbeeld. Maar dat zorgt ook weer voor thematische clusters.
Er is voor Een frisse blik op Heerlen geen ingewikkelde apparatuur gebruikt. De kinderen hebben gewoon gefotografeerd met hun eigen smartphone. Maar de workshops hebben blijkbaar een scherpe, woordeloze en liefdevolle blik op hun eigen omgeving losgewoeld. Ook in harde stenen schuilt iets zachts en in felle neonletters kun je best een warme schoonheid zien, zeker als die de Limburgse naam vormen (Heële) van de stad waar ze na hun vlucht zijn opgevangen.
Een frisse blik op Heerlen vormt een fijn tegengif voor al die mensonterende beelden die nu uit Ter Apel het nieuws domineren. Hoopvol, krachtig en dynamisch, deze jongeren hebben de puurheid van hun scherpe blik wonderwel weten te behouden. En gevangen in grote foto’s.
Foto: Luc Lodder
