Een weidser strand dan dat van de Noordzee op Oost-Terschelling is nauwelijks voorstelbaar. Immense leegte, ruisende Noordzeegolven, zand en zee tot aan de horizon. Hier brengt het wereldwijd vermaarde choreografenduo Ivgi&Greben de dansperformance Beam on the Beach. Het visuele uitgangspunt is even eenvoudig als treffend: vanaf de publieke tribune zijn twee strakke lijnen getrokken, waarmee een smal, zo’n vijftig meter lang danspodium is gecreëerd, naar de branding toe.

Dit speelveld wordt verlicht door twee krachtige schijnwerpers, en enkele minder krachtige. Zo ontstaat dankzij de beam (lichtbundel) uit de titel in het niets een podium, eigenlijk zoals de Britse leermeester Peter Brook ooit stelde: trek wat lijnen op een willekeurige plek, zeg dat daar het podium is en daar het publiek, en dan heb je theater. In die leegte heeft lichtontwerper Mathijs Van Loo een zee- en strandtheater geschapen.

De voorstelling begint om 22.30 uur, het is nog licht maar de wolken tekenen zich al donker af. Bij aanvang komen vanuit de verte, vanaf de wilde branding, de acht dansers in mooi afgemeten choreografie aanlopen. Eén van hen maakt zich los van de groep en rent naar voren, naar de tribune. Dan lijkt hij verbijsterd op te kijken en rent terug. De dansers dragen stropdassen, colbertjasjes, een jurk, witte blouses en overhemden, alsof ze gekleed zijn voor de dag. Het haar los. Ze vormen telkens een groep en bewegen zich uitbundig, met zwaaiende armen waarvan de handen oplichten, zwiepende benen; soms lijkt het of de verre figuren met elkaar versmelten. Dan weer danst ieder individueel.

Het grote thema van ‘lichtbundel op het strand’ is individualiteit versus gemeenschap, eenzaamheid versus collectiviteit. Groepsscènes wisselen af met solo’s en duetten. Ivgi&Greben maakt gebruik van een beeldtaal die behoort tot het collectieve geheugen. Zo lijkt de scène waarin de acht dansers zich groeperen als op een vlot op de beelden die tot ons komen van bootvluchtelingen die de Middellandse Zee willen oversteken. Een van hen lijkt te sterven en de anderen buigen zich om hem heen, als om redding en troost te bieden. Maar het is vergeefs. In momenten als deze is alle dynamiek stilgezet en kijken we naar een sculptuur, verbeeld als op een barokschilderij. Ook is er een huiveringwekkend moment waarop het lijkt alsof een van de opvarenden wordt gedood, zodat de anderen meer kans hebben te overleven. Het lijkt of een arm wordt gebroken, de voet van een danser staat op de nek van het slachtoffer. Deze beeldtaal geeft aan Beam on the Beach een grote, geladen actualiteit.

Schilderkunst als inspiratiebron vormt sowieso de signatuur van Ivgi&Greben. Telkens is er de afwisseling van expressief-dynamische bewegingspatronen die plots stilgezet worden, waardoor er een intens moment van rust ontstaat. Zo vormen de acht dansers op een gegeven moment twee rijen van vier, die zich met elkaar vervlechten en elkaar weer loslaten. Uiteindelijk eindigen ze opnieuw in rust en verbeelden de piëta, de wenende Maria die het dode lichaam van Christus vasthoudt. Althans, dat zag ik erin. De compositie door Tom Parkinson stuurt de dansers met vloeiende elektronische klanken en intervallen die een grote intrinsieke spanning hebben telkens van expressief samenspel naar verstilling.

Er zitten enkele herhalingen in die de thematiek benadrukken van de zee die onverbiddelijk is voor de vluchtende mens. De locatie aan het Noordzeestrand speelt een beslissende rol in de ervaring: de intense uitgestrektheid van de ruimte maakt de dansers nietig, de drenkelingen kansloos. Maar dankzij de uitgekiende belichting, die zich soms in waaiervorm over het strand ontvouwt, weten de dansers zowel collectief als individueel de aandacht te vangen: je blijft kijken naar hun stuwende, ritmische bewegingen die weliswaar nietig lijken in de ruimte, maar een grote theatrale zeggingskracht generen. Zo ingenieus maakt Ivgi&Greben gebruikt van deze locatie.

Foto’s: Geert Snoeijer