Regisseur Paul Knieriem en Circus Treurdier halen in hun Shakespearebewerking vooral meligheid in elkaar naar boven, maar leggen in enkele ontroerende scènes ook de dunne grens tussen komedie en tragedie bloot.

Voor aanvang van As you like it geeft basisschooldocent Toetssteen (Peter van Rooijen) een korte inleiding aan het publiek, om in ieder geval de belangrijkste dramatis personae even door te nemen. De beste man lardeert de introductie met woordgrappen die hij zo kurkdroog serveert dat het onduidelijk blijft of hij er zelf wel plezier aan beleeft – dit is een man die er zo aan gewend is om te falen dat de notie van geluk zelf een kosmische grap is geworden.

Met andere woorden: meer Circus Treurdier dan Toetssteen wordt een personage niet. Het Amsterdamse muziektheatergezelschap blinkt uit in het ten tonele voeren van dit soort tragikomische verliezers, en in het opzoeken van de dunne grens tussen lachen en huilen om de absurditeit van het menselijke gekonkel – zoals ze vorig jaar nog maar eens bewezen in het voor het Theaterfestival geselecteerde BAAAAAA.

Een goed idee van De Toneelmakerij daarom, om de handen met Circus Treurdier ineen te slaan voor een bewerking van het Shakespeare-blijspel As you like it, dat het meeste bekendheid geniet vanwege de ‘All the world’s a stage’-monoloog – één van de beroemdste teksten van de bard, die het menselijke bestaan tot een serie onveranderlijke rollen reduceert, van ‘mewling infant’ tot ‘mere oblivion’. Maar het is óók een ongegeneerde romantische komedie, die eindigt met een extreem plotseling happy end voor zo’n beetje alle personages. Die twee uitersten bieden een rijke voedingsbodem voor een hedendaagse blik op het materiaal.

Helaas blijkt Toetssteen in de eerste helft van As you like it het enige interessante element van de voorstelling. In hun tekstbewerking kiezen Van Rooijen, Ellen Parren en Jan-Paul Buijs voor een oppervlakkige modernisering die behoorlijk trouw blijft aan de oorspronkelijke structuur van het stuk. Daardoor komen de altijd al eendimensionale personages geen moment tot leven en moet het stuk het vooral hebben van de melige dialogen en verwijzingen naar de actualiteit (en de, toegegeven, aangenaam ontregelende composities van Wessel Schrik – vooral het schoollied waarmee de voorstelling begint is een aritmisch meesterwerkje).

Net als de recente Midzomernachtsdroom van Theater Oostpool lijkt het stuk kritiek te willen leveren op een doorgeslagen prestatiemaatschappij, maar in tegenstelling tot die voorstelling lossen de makers dat thema nergens in, ten faveure van flauwe grappen en de soapy verwikkelingen van de hoofdpersonages. De romance tussen Rosalinde en Orlando die de ruggengraat van het stuk vormt komt niet uit de verf, omdat er geen enkele chemie tussen Ellen Parren en Wart Kamps ontstaat.

Pas in de tweede helft schemert er een aanzet tot inhoudelijke complexiteit door. Een ontmoeting tussen tragische clown Toetssteen en melancholicus Jacques (Rop Verheijen) brengt diepe ontroering teweeg: vanwege hun tegenovergestelde coping mechanisms ten opzichte van een wrede wereld vinden ze troost bij elkaar. Door de prachtige kwetsbaarheid die Van Rooijen en Verheijen in hun toenadering leggen vormen zij het eigenlijke emotionele hoogtepunt van de voorstelling, waardoor de inerte verliefdheid van de hoofdpersonages nóg minder interessant wordt.

Dat is uiteindelijk het frustrerende aan As you like it: in het schemergebied van tragedie en komedie dat wordt opgezocht door Jacques en Toetssteen (die zijn eigen omgang met trauma treffend omschrijft als ‘een jeugd vol klappen is een hoofd vol grappen’) ligt de kiem voor een veel sterkere voorstelling dan de aaneenschakeling van flauwiteiten, flinterdunne plotverwikkelingen en bordkartonnen personages die op het toneel wordt getoverd.

Foto: Sanne Peper