Op zijn zesde had hij al een burn-out. Tom Struyf begint zijn nieuw verhaal. Zijn Tatiana Aarons experience was een zoektocht via de sociale media naar een vrouw. In Vergeetstuk ging hij op enigszins dezelfde wijze op zoek naar dierbaren uit zijn verleden. Het was realitytheater. Als toeschouwer stelde je jezelf vaak de vraag: is dat nu echt gebeurd of is het verzonnen? Om dan te moeten vaststellen dat dat er niet toe deed. Het waren gewoon boeiende verhalen op een boeiende manier gebracht, door een jongen in zijn uppie.

Deze keer is het meer dan een persoonlijke getuigenis. Tom Struyf gaat op zoek naar een wereld achter het verhalen scheppen. Wanneer lieg je, wanneer is de waarheid opgedrongen? Het is een queeste met anekdotes, met filosofische mijmeringen en commentaren op het scherm, Struyf staat niet meer alleen op het toneel, maar met een tegenspeelster. Die geen woorden gebruikt, maar hem fysiek, en emotioneel overeind houdt. Tom Struyf vertelt hoe hij als zesjarige een krant wil uitgeven, hoe hij als twaalfjarige alle muziek op cassettes wil vastleggen, hoe hij alles perfect wil doen, hoe hij meeholt in de ratrace (zonder dat dat woord valt). Tot het knalt, en hij wegvlucht, in Zuid-Afrika belandt, het einde van de wereld zoekt en in nachtmerrieachtige situaties belandt.

Ook nu kun je je weer afvragen of het echt of niet echt is. Maar deze keer wordt het verhaal in flarden verteld. De beeldmontage (Geert De Vleesschauwer) en de dramaturgische constructie (Willem De Maeseneer) zijn zo zuiver in deze productie. Het theaterverhaal, de fictie, wordt onderbroken door momenten van het hier en nu. Er is de danseres Nelle Hens die Struyf aanzet tot beweging. Ze is er in het echt met hem. Je ziet haar even op het grote scherm in een hal de posities innemen die ze ook op het toneel zal tonen en die ze heel lang volhouden. Minutenlang met de armen gestrekt. Doe het ze maar eens na, denk je dan.

Ondertussen verschijnen er hoofden op het scherm van mensen die nadenken over de relatie tussen mens en maatschappij, zoals ex-politica en mensenrechtenexpert Eva Brems, de journalist Joris Luyendijk, de spindoctors Kay van de Linde en Noël Slangen, de antropoloog Sara de Wit. Zij zoeken antwoorden op vragen als wat is liegen, wat is waarheid, wat is geluk, in hoeverre kan je als individu nog individu zijn? Opvallend is dat de spindoctors daar sneller over uit zijn dan de andere denkers. Kun je nog wel geloven in wat politici zeggen (Eva Brems heeft afgehaakt)? Wat als je bezwijkt onder de maatschappelijke druk, wat als je niet meekunt in deze prestatiemaatschappij? Ook psychiater De Wachter is een slachtoffer van de kwaal die hij bestrijdt.

Die mijmeringen worden herhaaldelijk plots weggezapt om plaats te maken voor het verhaal van Struyf, of om ons alleen maar te laten kijken naar de inspanningen en de bewegingen van Tom Struyf en Nelle Hens. Zij neemt het heft in handen, zij zegt welke houding hij moet innemen, welke oefeningen hij moet doen, dat hij zich in twee minuten in het zweet moet dansen, enzovoorts. Zij laat hem zich uitputten. Daar ligt hij, hijgend, uitgezakt, zij tilt hem op. Daar hangt hij aan haar lijf, zij houdt hem nog staande, zij is zijn letterlijke steun. Aandoenlijke beelden zijn het. Even gaat hij nog uit de bol. Danst op de beats, om dan neer te zijgen. Dansen als een tarantelladans, alle innerlijke demonen worden verdreven, alles moet er uit om leeg te zijn, om in een trance te geraken.

Ondertussen geven de specialisten hun algemene commentaren. Het meeste indruk maken hun woordloze poses. Bij Eva Brems wordt het geluid afgezet, en zie je haar lippen en (pret)oogjes bewegen, de anderen zwijgen volledig en staren voor zich uit. Drukt dit de onmacht uit om het leven zelf te bepalen? Struyf vertelt zijn verhaal verder, hangend in de armen van de danseres, hij maakt zich los, beweegt miniem. Hij vertelt over de slappe lach met zijn ex-lief, over hun uitlatingen over de menselijke mogelijkheden, qua inzichten, qua uiterlijkheden, over tevreden grommen. Slechts en af toe klinken er vioolklanken. Minimale muziek met stiltes, van John Cage. Klanken, woorden, beelden, lichamen, alles pakt je bij je vel.

Foto: Clara Hermans

—

Kunstkritiekcollectief De Zendelingen maakte over Another great year for fishing een aflevering van De Rechtzetting, waarin theatermakers Tom Struyf en Nelle Hens voor de camera reageren op enkele persquotes uit recensies.