Nog altijd onder strikt anderhalvemeterprotocol barstte het Fringe Festival vorige week weer los. Zoals iedere editie dompelde theaterkrant.nl zich uitgebreid onder in het programma. In dit laatste verslag een beeldschone uiting van zelfliefde en een hilarische satire over emotionele blokkades.

Krachtige daad van empathie
In de beeldende performance Muscle Memory staat het lichaam van performer en maker Daphne Agten voortdurend centraal. In het licht- en video-ontwerp van scenograaf en medemaker Laetitia Bica wordt Agtens lijf tot een beeldend kunstwerk gemaakt, terwijl de performer het doorlopend onderzoekt – eerst met een doorschijnend kostuum aan (Agten tekende zelf voor het kostuumontwerp), later volledig naakt.

De generositeit waarmee Agten naar ontdekkingstocht met het publiek deelt is van een grote schoonheid, te meer vanwege haar forse lichaamsbouw. Vanwege de tederheid waarmee Agten haar lijf benadert schept ze een prikkelend contrast met de manier waarop lichamen die van de het dominante schoonheidsideaal afwijken, doorgaans worden behandeld: alsof ze er niet mogen zijn.

De verstikkende dwang tot conformisme en lichaamsnormativiteit leidt tot een samenleving en een medialandschap waarin vollere lichamen onzichtbaar worden gemaakt: zelfs in het taboedoorbrekende tv-programma Gewoon. Bloot was het lichaamstype van Agten niet te zien, en zelfs in het avant-gardistische theater kom ik het maar zeer sporadisch tegen (laat staan in meer mainstream media – denk bij voorbeeld aan de ophef en haat rond het naakte optreden van de hooguit mollig te noemen Lena Dunham in haar eigen tv-serie Girls). De liefdevolle blik die Agten uitlokt is daarmee ook een krachtige daad van emancipatie.

De schoonheid van Muscle Memory zit echter niet alleen in de politieke betekenis. De zorgvuldige manier waarop Agten de werking van haar lichaam in kaart brengt is an sich al buitengewoon boeiend: hoe haar lichaam invloed heeft op de kleinste bewegingen, hoe de plooien van haar lijf zich steeds herschikken, hoe ze door het gewicht van haar lichaam uit balans kan raken. Door haar eigen lichaam zowel als geliefde en als studieobject te benaderen benadrukt Agten de tweedeling tussen lichaam en geest: we bewonen ons lichaam en moeten er een relatie mee aangaan, maar we vallen er niet mee samen, we zijn het niet.

Messcherpe satire van een culturele elite
Twee jaar geleden wonnen Emma Buysse en Luna Joosten een Fringe Award met hun eerste gezamenlijke voorstelling Great People. Dit jaar zijn ze terug met de solo Crybaby, waarmee ze hun uitzonderlijke schrijf- en acteertalent andermaal bewijzen. Buysse speelt een baliemedewerker in een museum voor hedendaagse kunst die wordt geconfronteerd met het levenloze (of in ieder geval roerloze) lichaam van een kunstenaar. Het tragische ongeval ontlokt bij haar echter geen tranen: haar opzichtige pogingen tot een gepaste emotionele respons lopen op niets uit. Het is het begin van een hilarische monoloog waarin de vrouw tot de bodem van haar huilblokkade probeert te komen.

Door de artistieke kringen waarin de vrouw zich beweegt ontwikkelt Crybaby zich tot een messcherpe satire van een jonge culturele elite die wanhopig op zoek is naar authenticiteit en het ervaren van grootse emoties, maar zo druk bezig is met self-design dat het allemaal buitenkant blijft. De droogkomische, observerende toon die Joosten en Buysse in hun tekst hanteren doet sterk aan Fleabag denken, maar waar Phoebe Waller-Bridge zich in haar beroemde rol vaak van een ironische knipoog richting publiek bediende is Buysse in haar performance pokerfaced: wat ze ook meemaakt of probeert, ze blijft onaangedaan. De manier waarop ze zo van buiten naar binnen speelt heeft wel wat weg van de speelstijl van Naomi Velissariou (met name haar personage in Q&A), ook vanwege de naadloze manier waarop ze tussen verschillende personages schakelt.

Buysse is ijzersterk in de manier waarop ze de oprechte wil om tot een innerlijk verdriet door te stoten en de superieure ongenaakbaarheid van haar personage in balans houdt. Ondanks de absurde wereld die Joosten en Buysse creëren blijf je zo toch met het hoofdpersonage verbonden, en hoop je dat ze ondanks zichzelf de catharsis bereikt waar ze zo naar verlangt.

Foto Muscle Memory: Annelies Verhelst