De taalbarrière maakt het de toeschouwers in Amsterdam erg moeilijk bij Nkenguégi van Niangoua **
De titel van de voorstelling 887 verwijst naar het straatnummer van het ouderlijk huis van de Canadese theatermaker Robert Lepage. In een zoektocht naar de werking van het geheugen neemt hij ons mee naar zijn veelbewogen jeugd in Quebec. Hij brengt een overrompelende visuele onemanshow vol technische hoogstandjes, waarin hij de wereld als een theatraal opperwezen in beweging lijkt te zetten.
Gekleed in grijs herenpak loopt Robert Lepage casual het toneel op, alsof hij de productieleider is, en hij vraagt het publiek de mobiele telefoons uit te zetten. Vanuit een opmerking over het aantal gigabytes in zijn toestel neemt hij ons moeiteloos mee naar zijn eigen korte termijngeheugen, dat hem nogal in de steek laat. Maar de herinneringen aan zijn jeugd en hoe hij opgroeit in Quebec zijn springlevend en die verbindt hij mooi met de recente geschiedenis van Canada.
Als het flatgebouw aan Murray Avenue 887 in maquettevorm het toneel oprijdt – met achter de ramen films van de bewoners! – zijn we als publiek al verkocht. Humoristisch schetst hij hoe het zevenkoppige gezin, inclusief zijn dementerende oma, in de stapelbedjes op driehoog achter overleefde. Ook de Gorilla-kinderen van de benedenburen en de dwangmatig schoonmakende bovenbuurvrouw zien we heen en weer schuifelen achter de ramen.
Qua visuele hoogstandjes is dat nog maar een voorzichtig begin. In een handomdraai klapt hij vanuit een zijwand een gang met keuken tevoorschijn, of een compleet ingericht café met neonlicht en barkrukken. Om zijn persoonlijke leven én de politieke ontwikkelingen in Canada sinds de jaren zestig tot leven te brengen, bedient hij zich van alle mogelijke visuele middelen. We zien filmfragmenten, nieuwsbeelden in zwart-wit, levensgrote foto’s van familieleden, maquettes vol poppetjes, bewegende camera’s voor live videowerk en steeds weer de auto van zijn geliefde vader die taxichauffeur was.
Toch is het geen technisch vondstenspektakel. Alles wat op het toneel gebeurt komt voort uit zijn persoonlijke verhaal. De poëtische tekst en zijn melodieuze stem brengen zijn gedachtenwereld dichtbij. Ook zijn het de details die het hem doen, zoals het beeld van de miniatuurtaxi van zijn vader die in de nacht thuiskomt, of door een fel verlicht raampje de klanken van een pianist die niet kan slapen. Anders dan popmuziek spreekt klassieke muziek diepere gevoelslagen aan die wij zelf niet kennen, lezen we in de balk met de boventiteling van de Frans-Engels gesproken voorstelling.
Lepages theater staat bekend om zijn innovatieve theatertechniek en in 887 combineert hij het oude ambacht van het poppenspel met nieuwe mediatechnieken als live geprojecteerde videobeelden vanuit rijdende minicamera’s op radiografisch bestuurde autootjes. We zien zijn eigen hoofd enorm uitvergroot in het live gefilmde huis van zijn oom en tante, dat als maquette op het toneel staat. Hij draagt een piepklein Lincoln autootje op zijn reusachtige vinger, dat dan weer de opmaat is naar een verhaal over president Lincoln en de afschaffing van de slavernij. Of neem de aankomst van De Gaulle in Canada, verbeeld door een diorama op een tafel met rijen mensen langs de straten. De camera op speelgoedauto die daarlangs rijdt projecteert het beeld sterk uitvergroot op het achterdoek. Even later houdt De Gaulle dan in poppetjesformaat een toespraak vanuit de borstzak in zijn colbert, als ware het een opzwepende balkonspeech voor een massa toehoorders.
De diverse verhalen die hij door elkaar heen vlecht wekken bij momenten verwarring maar in zijn daverende slotakkoord zet hij een stevige punt. Hij declameert het allesomvattende protestgedicht Speak White van Michèle Lalonde, dat zowel naar de slavernij verwijst als naar de Engelstalige Canadezen die deze leus naar anderstaligen riepen. Aan het begin van de voorstelling kon hij die tekst maar niet onthouden. 887 is een voorstelling als een epos die door de tijd reist en diepere gevoelslagen raakt, en die zich voorgoed in je geheugen nestelt.
Foto: Érick Labbé