‘Het woordenboek van A tot Z gelezen… Om al die woorden uitstekend te spreken’, zegt de Duits-Turkse theatermaker Melih Gençboyaci in een uiterst complexe en virtuoze tekst die gaat over de Nederlandse taal. Voor iemand die moet landen in een nieuwe cultuur is het leren van de taal zowel essentieel als het grootste struikelblok. Daarover gaat 5200 woorden van Zina. Drie spelers met hun roots buiten de landsgrenzen brengen een charmante voorstelling over hun worsteling met het Nederlands.

Het publiek staat op de speelvloer. De Irakees Anhar Al Khamisy instrueert het net zo lang totdat hij een halve cirkel van mensen om zich heen heeft. Alsof de zaal een dorpsplein vol passanten is. Komt dat zien. Vervolgens slepen de toeschouwers matrassen naar de speelvloer waarop ze mogen gaan zitten. De acteurs spreken hen direct aan, maken contact, stellen vragen.

De theatermakers van Zina gebruiken deze interactieve vorm om het publiek te laten nadenken over het gegeven dat alle nieuwe Nederlanders dezelfde strijd aangaan om te aarden in dit land en dat is het leren van de taal. Soms is dit de tweede, vaak de derde of de vierde taal die ze zich eigen moeten maken. De 5200 woorden uit de titel verwijzen naar het anekdotische antwoord dat iemand geeft op de vraag hoeveel Nederlands hij al kent.

Zina, het multiculturele theaterplatform onder aanvoering van Adelheid Roosen, wil de ruimte en een podium bieden aan makers met verschillende culturele achtergronden die zoeken naar verbinding. In deze voorstelling is het thema taal aan de beurt.

Nieuwkomers doen tegen de klippen op hun best de taalhobbel te nemen om te kunnen communiceren. Melih Gençboyaci werd geboren in Duitsland, groeide op in Turkije en woont nu in Nederland. Hij is een taalkunstenaar die in knappe poëtische teksten associeert op woorden, ze betekenissen geeft of uit hun verband rukt, ze juist of onjuist gebruikt, maar vooral laat zien hoe onmisbaar taal is als transportmiddel voor emoties en ambities.

Anhar Al Khamisy is in het dagelijks leven ergotherapeut en legt uit hoe hij ondanks dat lastige Nederlands mensen helpt. Komisch is zijn droge constatering dat aan iedere behandeling een ‘stappenplan’ ten grondslag ligt: hoe Hollands kun je zijn?!

Celine Sleiman is afkomstig uit Jordanië. Arabisch is haar moedertaal. Ze arriveerde met niets dan een klein rolkoffertje waarin haar hele leven zit. Zij strompelt van Arabisch naar Frans naar Nederlands naar Engels en maakt zo invoelbaar hoe moeilijk en moeizaam communicatie wordt wanneer mensen je niet begrijpen. Haar thema is het lichaam, de liefde, seks, het zoeken naar een geliefde, je mooi maken om een man te vinden.

Al Khamisy vraagt aan toeschouwers welke Nederlandse woorden geschrapt zouden moeten worden. Gençboyaci wil graag af van het woord ‘oorspronkelijk’, vooral in de formulering: ‘Waar kom jij oorspronkelijk vandaan?’ Alsof alle moeite om nieuwe wortels te kweken voor niets is als je wieg niet in Nederland stond.

Foto: Annelies Verhelst