In Amsterdam is met De Staat van het Theater het Nederlands Theaterfestival geopend. Milo Rau, uitgenodigd om de traditionele openingsspeech te houden, vroeg zes mede-makers op het podium die allen een korte eigen toespraak hielden: Ernestine Comvalius, Edit Kaldor, Gable Roelofsen, Lara Staal, Lester Arias en Jan Joris Lamers.
09: Aeschylos was chosen to write the victory celebration of the Greek over the Persians. He instead produced the most heartrendering lamentation for the mothers & widows of the slain Persian warriors. Why? To achieve catharsis. (Bread & Puppet Theater)
79: We must preserve the moments in which we dedicate ourselves to the mysteries. (Tiago Rodrigues)
10: It’s not about producing art, it’s about implementing it. (Tania Bruguera)
34: Will you design sets for plays about refugees when you could design tools to cut through the border fences? (John Jordan)
58: I long for a theatre that makes me feel like a stranger among my people, family, and friends. (Rabih Mroué)
07: How can I trust a choreographer, director, dance or theatre company that contributes to global warming? (Jerôme Bel)
87: Theatre is a powerhouse which produces the energy of its own destruction. (Kirill Serebrennikov)
96: Confusion is a great responsibility. (Yes Men)
22: Theatre is the rehearsal of the revolution. (Douglas Estevam)
These quotes are taken from the book Why theatre? that will be published 1st of October, uniting 106 statements from makers all over the globe. The answers you heard are taken from the statements by the New York Bread & Puppet Theater, the Portuguese director Tiago Rodrigues, the Cuban artist and activist Tania Bruguera, the British artist and activist John Jordan, the Lebanese performer Rabih Mroué, the French choreographer Jérôme Bel, the Russian director Kiryll Serebrennikov, the American activist group The Yes Men and the dramaturge and member of the Brazilian Landless Movement Douglas Estevam.
Some of them are friends, other colleagues, others I didn’t know even by name and they were recommended to me by people I trust. The idea for the „Why theatre?“ book came to me end of March. I just came back from rehearsing in the Brazilian Amazon region with indigenous activist and activists of the Landless Movement, a movement uniting 2 million families occupying lands.
Our idea was simple: we would restage the Antigone of Sophocles by occupying the Transamazonica, the road that was constructed during the military dictatorship in the 60ies to split the biggest forest of the world in two pieces – the beginning of the end of the indigenous cultures. We would have played this new Antigone exactly at the place where 25 years ago a big massacre against the Landless Movement happened. All the members of our choir are survivors of this massacre.
But in mid-March, after two weeks of rehearsals, the first Covid-19 cases were reported in Brazil. We decided to stop and continue later. The indigenous activists retreated into the woods, the Landless activist to their occuypied lands all over Brazil. And I flew back to Europe.
For days and weeks, I was at home, reading, preparing projects I didn’t know if they would happen. I was phoning a lot: with Brazil, with many countries. To be honest: I’m not good alone. Theatre for me is the art of creating together, or as the German director René Pollesch writes in his contribution for Why Theatre?: “I need somebody to think.”
Yes, I think I became theatre maker because I only understand who I am through the mirror of a common experience. So I called two of my dramaturges, Carmen Hornbostel and Kaatje De Geest, if they wanted to do this Why Theatre? book together with me – and they agreed. Spring started on the Northern part of the Globe, and we started to collect statements from more than 100 activists, performers, directors, writers, doctors, guerilleros, polititians.
Presenting them was, as you know, my initial plan for the State of Theatre: giving symbolically the stage to the whole world. Not creating my own speech, not highlighting my own “Why?”, but listening what resonates with me, taking from every text a sentence, idea or paragraph to have a ‘global’, a collective ‘Why’. Diverse and even chaotic.
But then, coming back to the Dutch speaking scene, reading the Brandbrief to the minister of culture, starting to understand the specific ‘Why’ in The Netherlands, in times of budget cuts and rampant neoliberalism, I felt that reading out the global outcome of the ‘Why’-book here in Amsterdam would be a political empty and esthetical vain act. What State of Theatre would that be? So I decided to repeat the gesture itself: asking a number of makers to answer the question ‘Why Theatre?’, as concrete & personal as possible. Live on stage. Connected to their own situation as makers, here and now.
Together with my colleague, the curator Lara Staal, we wrote an email to a number of makers:
‘What’s the future of life arts? Why do WE, YOU need it and produce it? Our State of Theatre’, we wrote, ‘is constructed as a staffett: everybody gives her or his speech, without connecting to the others. Like in the Why Theatre? book, the maximum is around 6000 signs which is 6 minutes. It does not have to be a political speech or a manifesto. It can be a poem, a memory, a letter. It is a moment to be honest. You don’t need to make big political statements, but you can!’
We are very happy and proud that these six wonderful makers accepted: exposing themselves to this question, nearly impossible to answer. Some of them I met before, others not – like in the Why Theatre? book. So, thank you, Ernestine, Edit, Jan Joris, Gable and Lester to join me and Lara today.
As you all now, there is only one question more difficult than the ‘why?’-question. It is: How to end? So, how to conclude my 6 minutes? Last weekend, Douglas Estebam, dramaturge of our Brazilian Antigone, arrived in Europe. If the situation was dramatic before Covid-19, he explained me, it is tragic now. Every day 1000 people die in Brazil, and the Amazonian forrest burns like never. But the Landless Movement continues to fight for land and freedom, or as Douglas says: ‘Not even the dead will be safe it the enemy wins.’
I know, dear friends, your time to prepare your speech was short. But this is perhaps the only thing I learned from theatre: entering a place, might it be a street in the Amazon or a stage in Amsterdam, just to see what happens. Doing this together. Yes, this strange, eternally repeated risk of jumping together in the void exactly is why I do theatre.
Or as the Swedish theatre and filmmaker Suzanne Osten puts it in her contribution to the Why Theatre? book:
‘In our dreams we are always on stage / Yes, we are naked and unprepared / Curtain up’
Iets minder dan een jaar geleden werd er hier stilgestaan bij vijftig jaar Aktie Tomaat.
In 1969 vond de eerste actie plaats bij de voorstelling Toller van De Nederlandse Comedie. Ook de herdenking van afgelopen jaar was roerig.
Nu door de thema’s van deze tijd en door de blinde vlekken die zich toonden in de opzet van de viering. Vooraf al voelde ik een allergie bij mezelf opkomen ten opzichte van de herdenking. Ik was allergisch voor de nostalgie. Vooral voor de nostalgie van mensen die er nooit bij waren geweest.
Ik werd gelukkig gevraagd een gesprek te modereren tijdens een teach-in, een denksessie in een ander legendarisch theater hier even verderop. In het Universiteitstheater luisterden we met een groep studenten en een groep Tomatisten naar geluidsopnamen uit die tijd. Getroffen werd ik door een filmfragment waarin bezoekers van De Nederlandse Comedie in verhit gesprek raakten met de actievoerders in de rotonde van de Stadsschouwburg. Een bonte afspiegeling van verzuild Nederland komt voorbij. Klasse toont zich helder in de film. Een communist ziet er uit als een arbeider en de theaterbezoekers zien er in het fragment uitgesproken burgerlijk uit. Getroffen werd ik door twee Nederlands Indische mensen die in het stukje lijnrecht tegenover elkaar staan. Een jonge Indische studente wordt uitgekafferd door een oudere Indische heer. En opeens voelde ik me geen buitenstaander op een nostalgisch feestje meer. Deze geschiedenis gaat ook over mij, en daarmee geeft dit fragment uit de oude doos kans om te getuigen dat mijn geschiedenis ook over ons allemaal gaat.
Het fragment treft mij extra hard omdat ik afgelopen jaar veel leerde van een groep jongeren van de OSG Bijlmer, een middelbare school waar ik met leerlingen een voorstelling over hun perspectief op het koloniale verleden mocht cocreëren. Begeleid door jeugdpsychiater en allround held Glenn Helberg bleek dit proces ronduit therapeutisch. Het werkte spiegelend en helend om jongeren van 14 te zien schrijven en te doorgronden hoe koloniale samenlevingen zijn georganiseerd en in ons door-echoën. ‘Verdeel en heers’ was geen algemeen en kleurenblind gegeven. ‘Verdeel en heers’ was in het voormalige Nederlands Indië de manier om effectief en efficiënt te regeren. Je wees onderbazen aan en bouwde een sociale hiërarchie waarin toegang tot sociaal en cultureel kapitaal samenging met gradaties van kleur. Een oudere heer in een cultuurpaleis scheldt een jongere Indische studente verrot voor het verstoren van de orde in 1969. Het Indische verhaal en de bijbehorende verhoudingen en dynamieken behoort ons al eeuwen toe. In elk deel van onze geschiedenis vind de je mensen en elementen die dit weerspiegelen terug. Toch ervaart de gemiddelde Nederlander dit niet zo. En zelfs, of juist, de aangepaste indo ook niet. (We zijn overigens met bijna twee miljoen mensen met wortels in de voormalige archipel in dit land.) Deze aangepaste indo volgt namelijk de regels en heeft de logica van de pikorde geïnternaliseerd. We are the good immigrants, the informed firsts. Als je dat denkt, is het extra lullig te ontdekken dat als het erop aankomt dat het niet genoeg is en je er toch uit ligt of niet bij hoort. Gloria Wekker wijst ons erop dat we in de Nederlandse academie de traditie hebben de Nederlandse en overzeese geschiedenis apart te bestuderen. Alsof de landsgrenzen en onze voormalige witheid nog altijd geloofwaardige ijkpunten zijn in het verhaal van wie we zijn. In mijzelf golven namelijk de invloeden en de dingen die mij hebben gevormd namelijk nogal grenzeloos door elkaar heen. De afgelopen jaren zien we die verwarrende golven ook door ons publieke gesprek gaan. Terwijl door de technologische disruptie meer en meer mensen hun stem kunnen laten klinken. Wie er vroeger alleen voorstond kan nu met een enkel appje of een hashtag broeders en zusters vinden. We zien nu de grotere cultuur worstelen met deze nieuwe verhoudingen. Op deze golf van verandering heb ik de afgelopen jaren heftige dingen aan mijzelf moeten toegeven: oneindig willen aanpassen en meebewegen en aangenaam meebuigen leidt uiteindelijk tot een soort uitwissen van jezelf. Mensen met lange, fragiele tenen of allergie tegen een moeilijk gesprek hebben graag dat je dat doet maar zo blijft de amnesie in stand. Nederland is al veel langer verkleurd dan ons selectieve geheugen ons doet geloven. Deze amnesie deed een steeds groter wordende groep biculturele makers en spelers van kleur besluiten afgelopen zomer The Need for Legacy op te richten; een stichting die onafhankelijk maar in hartelijke samenwerkingen tracht voorbij het zoveelste diversiteitsdebatje wezenlijke verandering in het curriculum van de scholen, de gaten in ons geheugen en in ons archief te dichten. The Need for legacy is bovenal een hartelijke tafel waar mensen samenkomen om hun hart te luchten, stoom af te blazen en op adem te komen. Want bepaalde machtsverhoudingen en reactiepatronen zitten er lang en zitten diep. Gloria Wekker noemt het in navolging van Edward Said een cultureel archief. En daar lopen al deze mensen tegen aan. Nu snap ik ook de amnesie: als je een begin gaat maken met in de volle breedte herinneren zul je ook je zelfbeeld moeten bijstellen. En dat maakt het een maatschappelijk turbulente tijd. Niet enkel mensen van kleur leven met dit archief en in deze verwarrende omgevallen boekenkast. We hebben als Nederlands theater een prachtige historie maar we herinneren hem niet goed. We moeten opnieuw kijken, dieper lezen en niet klakkeloos historische gebaren herhalen. Nostalgie kan namelijk oude verhoudingen nabootsen en dus ook uitsluiting reproduceren.
Het was een roerige zomer, het is een bizarre tijd. In de uitslagen van de raad en het fonds die mijn eigen gezelschap en mij persoonlijk raken, lees ik een keiharde botsing of om het positiever te defineren een transitie van kijk-tradities, een verschuiving van waarden. We belandden ook onder de zaaglijn omdat in deze gremia ook progessieve en behoudende waarden met elkaar fel in gesprek zijn.
Er gaan hier en daar een paar hakken in het zand van mensen die waarschijnlijk dezelfde allergie ervaren die ik bij hen ervaar. Privilege toont zich bij uitstek in het feit dat veel van die mensen het zich kunnen permiteren om die afweer te uiten zonder die te hoeven te onderzoeken en productief te maken.
Die luxe kennen wij niet.
De hedendaagse biculturele mede mens heeft nu wel een voorsprong. Deze mens heeft zijn of haar verhaal steeds moeten aanscherpen langs de lijnen van de weerstand. Als ik kijk naar de ruziënde oudere en jongere indische mensen uit het filmpje van de Aktie Tomaat uit 1969 dan denk ik: die strijd zit in mij en dat gesprek zit in ons.
Wij herinneren ons dat niet maar dit gebouw was en is daar het toneel van.
De weerstand produceerde bij ons kennis,ervaring en behendig en mondigheid. Wij zijn niet beter maar we zijn ook niet minder. Wij indo’s worden idealiter wel een nuttig soort tussenmensen die gewend zijn te switchen tussen codes en te hercoderen en zo helpen aan nieuwe omgevingen te bouwen en zo trachten te helpen te oefenen in het breder lezen van onze gezamenlijke geschiedenis. Dus check je nostalgie, je hakken in het zand en je allergie, blaas samen met ons wat stoom af en kom op adem. Iedereen, of je weet het weet of niet, heeft namelijk nood en baat bij een beetje minder gereduceerde legacy.
Thank you for the invitation. And thank you for the question.
Why theatre?
That’s exactly what my mother asked me when I told her that I’m quitting my medical studies because I want to go and study theatre instead.
I’m not sure what I answered her, if anything.
I was 18 at the time, and by then, so it happened, I had already seen a lot.
By then I already went through a political defection from my home country, with the related interrogations and all else that it involves: uncertainty, refugee camp, tumult and confusion, displacement, unfounded hope, and a new life in a big city far, far away, full of grit and glamour. And I’ve seen other things. Things, I deem, even today, to be unspeakable.
They say that what you’ve seen you cannot unsee. Even if you want to. Once you have seen something you cannot ever unsee it.
But you can re-see it. You can see it again. You can look at it again. Take time for it. Review it. Reflect on it.
And if my mother would ask me that question now: Why theatre? I think that’s what I would tell her. Because live performance, theatre is a way to re-see what you cannot unsee. It’s a way to bring it close, To make it concrete. To give it time, to give it attention To look, and look again. And look longer. And look better.
So yes, I have seen a lot. Also since then. And I guess I’m no exception in that.
I guess that many of us have seen a lot. And that we continue to see – and also to live – a lot. Every day. I’m not sure, but it feels like this might be especially true now. These days, these months. We see a lot. Maybe even too much. Often from very close. Because we are also living it. We see extreme precarity, we see mechanisms in place that thrive on exclusion and oppression and we’re confronted daily with the countless concrete manifestations of these mechanisms. We see refusal and denial to reckon with the past and to come clean in the present. We see pain, and we see anger, and we let our pain and anger be seen.
Time and again we see our collective inability and failure of owning up to our roles in halting the destruction of our planet, thereby making it unlivable for our children. And yes, especially now, we see illness, we see loss. And we see care and generosity and integrity. (Beyond imagination.) But we also see fear, and a politics of fear and of division on pretty much all levels. And double speak, and straight out lies, and misunderstandings and violence.
What we see we cannot unsee. But, we can re-see it. We can stay with it. We can give it attention, we can reflect it in ways that are tangible for us. That’s something that live performance is good at that: making things tangible and experienceable. It’s an apparatus that enables us to re-see and also to re-imagine what we cannot unsee. Because it works that way as well. It allows us not only to re-see, but also to pre-see, – so to speak, – to preview, to pre-configure what we have not yet seen. To imagine it and to rehearse it. It gives us time and concentration, which in turn allows for complexity. And it gives us each others’ presences. It gives us togetherness, so we can become aware of our own accountability.
In one of my favorite novels, Fateless by Imre Kertesz, the protagonist, a 13 year old boy, who survives the concentration camps, upon his return tries to explain to those who stayed behind how it was possible for something like what happened to him, to happen. He tells them: ‘It’s about the steps. Everyone took steps as long as he was able to take a step; I too took my own steps, and not just in the queue at Birkenau, but even before that, here, at home…. As we pass one step, and as we recognize it as being behind us, the next one already rises up before us.’ We’re in it, and there is never a moment to stop and to consider what it is that we’re in.
What I’m suggesting here is that theatre is one way to stop and consider. To take the time and re-see – and reflect – before a next step is made. To reckon with things we cannot unsee, to rehearse thinking together and acting together. And to practice accountability.
Live performance, theatre can let us do that. This is its potential. And just to clarify. I’m not suggesting that all theatre actually does that. For theatre and performance to do this it needs to be aware both of the world and of itself, it needs to be fierce in continually reexamining and reinventing itself and going to what it does not yet know. And it needs a context that understands, appreciates and supports boldness, experimentation and risk taking.
The potential is there. For theatre to be a place where we re-see what we cannot unsee. Where we review and reflect the last step we took. And where we re-imagine and rehearse the next ones.
We are not begging for recognition
We are the ignition of new beginnings
We don’t fight prejudice asking for acceptance
We just rise
Using the wisdom of our ancestors
The stories brought to the Netherlands
From all continents
Our performers are highly educated
Giving back to society, lifting up others
inspiring little sisters and brothers
We don’t wait for admission
We change the conditions
And rise
Enrich the world of the performing arts
With new forms, new rhythms, new moves
Sprinkling the diaspora spices
Coating the art with our multi layered groove
We are not afraid of others who judge us
Our fame will transcend the nation
Our performers will keep winning prizes
No future of the arts without us
We are part of the equation
The world will embrace us
Cause we have it all
From where I was born
I am the Dutch conscience
The anti-colonial thorn
I am their conscience, you know
The Black Pete thorn in the flesh
You know it.
Scratching
Pounding
Revealing.
Reversing
stories forbidden
stories well hidden
Pulling down heroes
They, begging for a break:
Be patient
Be kind
Don‘t confront our mind
Wait till we are ready
To take it
To forsake it
Our innocent privilege
However you name it
You know what I mean
They are Not ready to come clean.
They denounce what’s over there
Turning a blind eye over here
I am sharing their history
Knowing both sides of the story
Embodying the stolen part
of the glory
Let us all
Keep on scratching
and pounding
Revealing, reversing
stories forbidden
stories well hidden
We can’t wait till later,
Hope they`ll awaken
From where I was born
The Netherlands
The Performing Arts
They need
that anti-colonial thorn!
Don’t we need to change the frames and the narratives?
Can we deconstruct the structural powers which divide us?
Shouldn’t we care not only because we need a beautiful performance,
but because the art can’t be neutral in the case of social injustice and
violation of human rights?
Can we reshape , redream, re-invent the world?
Everyday my granddaughter sings Ciara’s song: Level Up! Level Up! Level Up!
Er is iets met dit moment. Dit moment van kijken en luisteren. Het moment van afwachting. Er is iets met deze afspraak: aan de ene kant wordt er gezeten en geluisterd. Men is stil. Aan de andere kant wordt er iets geprobeerd. Er wordt iets gezegd, getoond, onthuld, gebouwd, gecomponeerd, gechoreografeerd… Hoewel we nog steeds gewend zijn te denken dat het theater zich aan de ene kant plaatsvindt en de realiteit aan de andere kant, zou ik zeggen dat het theater zich aan beiden kanten afspeelt of dat beiden kanten even reëel zijn.
Het gaat om de werkelijkheid die wij hier en nu vormgeven. Het is het script dat we allemaal tegelijkertijd en gezamenlijk aan het uitvoeren zijn. Het script dat De Staat van het Theater heet. Dat jaarlijkse moment, de opening van het seizoen, het geven van focus aan een nieuw jaar met nieuwe voorstellingen, ideeën, gesprekken, ontwikkelingen, makers en publiek…
De verwachtingen die met De Staat gepaard gaan. Wie is er uitgenodigd? En wat zal de persoon gaan zeggen? Zullen de woorden helpen, inspireren, bekritiseren, mobiliseren? Zal het een injectie zijn in het veld? In de politiek? Zal er iemand worden wakker geschud?
Of zal het een herhaling zijn van alles wat we al wel eens eerder ergens gehoord hebben? Zal het ons vervelen, vervlakken, beperken?
Het is dit. Het is deze situatie die ik zo intrinsiek en diep liefheb. Dat jullie ons een podium geven. Of nog beter: dat jullie een podium creëren. Door er te zitten. Door stil te zijn. Of juist door te interveniëren. En de moed te tonen de stilte te doorbreken. Door achteraf een woedend opinieartikel te schrijven. Door een petitie te starten. Of het theater te bezetten. Kortom, door er te zijn en te reageren.
En dat er aan deze kant mensen zijn die het podium op durven te komen. Iets willen proberen te doen dat betekenisvol zou kunnen zijn. Het is die gezamenlijke poging die het theater maakt. Zonder jullie en zonder ons zou dit gebouw een leeg omhulsel zijn. Wij geven het vorm. Wij maken het theater. Hier en nu.
En het is deze afspraak van engagement, commitment, respect, dat iemand iets probeert en een ander bereid is daarnaar te kijken, luisteren en ageren, dat ik zo oneindig liefheb. Het is het creëren van ideeën, van verhalen, van fictie, van betekenis en deze tot uitdrukking brengen voor een publiek. Het is het serieus nemen van onze verbeelding die ons samen brengt, stem geeft aan wat het betekent mens te zijn, poogt onze horizon te verbreden, ons kritisch ondervraagt en ons tot orde roept. Het is je door een ander durven laten infecteren. Zijn of haar woorden, beelden, gedachtes en energieën bezit van je te durven laten nemen, en wellicht anders uit de zaal lopen dan je erin bent gekomen.
En in tegenstelling tot wat we vaak denken vindt het theater waarin we een realiteit spelen, zoals we nu deze Staat van het Theater spelen, niet alleen hier plaats: het theater is overal. Het huist in het parlement met z’n codes en gedragsregels over hoe en wanneer er gesproken wordt, het waart in de rechtszaal met zijn mis en scene en dramaturgie, bij de ME met zijn onmiskenbare choreografie en kostuum. Het is zichtbaar op de wereldwijde demonstraties die de afgelopen tijd door jongeren op vrijdagmiddagen werden uitgevoerd. Het is de choreografie van het knielen en de compositie van de stilte bij de velen Black Lives Matter demonstraties. Het zijn de slogans tegen onrecht die de geschiedenisboeken halen. Het zijn de vele standbeelden van koloniale overheersing die publiek zijn beklad of omvergegooid. Het zijn kortom de beelden, mis en scenes en teksten die voorgoed de werkelijkheid veranderen omdat ze aantonen dat een ander scenario wel degelijk mogelijk is.
Iedere dag voeren we scripts uit die we ook ieder moment weer kunnen veranderen. Dat is wat theater ons leert: dat niks vaststaat. Dat wat vandaag zo is, morgen anders kan zijn. En dat als iemand besluit het script anders uit te voeren, te ontregelen, te doorbreken; dat de realiteit daarmee voorgoed anders zal zijn. Omdat de verandering, de doorbreking van de verwachting en van de normaliteit, plots het THEATER toont. Het theater dat altijd overal aanwezig is. Ineens zien we het script, de rollen en de kostuums. Ineens zien we hoe iedereen het theater uitvoert dat te verwachten en te voorzien was. En plots snappen we daardoor dat het ook anders kan. Dat we het theater, dat we realiteit noemen, ook anders kunnen spelen. Dat als we merken dat het script niet klopt, dat het spel niet juist gespeeld wordt, dat de rollen oneerlijk verdeeld zijn en dat het verhaal hoogstwaarschijnlijk voor de minst bedeelden slecht zal aflopen, dat er nieuwe regels moeten komen, dat we het scenario moeten herschrijven. Dat is wat het theater ons leert, dat de fictie daarbuiten, hier geoefend kan worden. Dat we hier op de scene, onze verbeelding maximaal kunnen uitdagen om het theater buiten scherper, veelzijdiger, krachtiger en eerlijker te spelen.
In my country we say something:
If the coat fits you, make well use of it, if it doesn’t: leave it to others.
So I’m gonna be very general and throw some pearls.
Pick up the ones that belong to you…
A production house doesn’t honour my work properly, selectively decides
to stop answering some of my emails. Some months later I receive an email
from the same production house. Saying their future was in danger, and with
them the future of young and new makers in the field, that they needed my signature for a document that they didn’t even take the time to translate for me.
A future I sign for for which I have no real voice.
Who’s there to say what the future of art is but me,
who more than me that I’m theatre manifested,
that I have tasted that blood and dig my claws in that very flesh?
I’m the definition of avangard, of high art,
and what proves you that, is that you lack tools to brake down what me and my work create in you.
You want to “fight” against the disappearing of experimental theatre,
yet you are afraid of the unknown, you hold on to your education, to an inherited gaze. You keep indoctrinating yourself, and us, on how to look at theatre, you force the newcomers to fit through the the eye of your needle,
to domesticate themselves.
Experimentation is key to the development of theatre as long as it is Dutch or Flemish enough,
as long as it is white enough. When experimentation is black, or brown, or indigenous, but overall
coming from a less civilised country (where you feel very lucky not to live in, or you feel pity for),
experimentation becomes
baroque,
naive,
unfinished,
unpolished,
extreme,
inaccessible,
less articulated,
emotional,
exotic.
These are not labels to my work.
These are labels to you’re own incapacity to face the unknown;
to your failure to befriend whatever feels or looks alien to your mind.
These are labels that I’ve heard a lot during these years developing my work in the Netherlands,
producing a work that successfully wins awards abroad and that tours around the world more than in the place that gave birth to it.
But anyhow: is always convenient to have a brown, queer, latino, for the palate of colours that you get founding for,
for your two decolonisation festivals every year, for the page of basisinfrastructuur 2021-2024. Our works premiere at your houses but don’t tour because your audiences wont click with them / wont understand them, right? (or because programmers don’t understand it?)
No, the truth is that you lack tools for selling it. Because it goes beyond your learned language and education, and you are not open to learn about something that moves outside of your own limits, your borders, your frontiers, your peages, your aduanas, your controls, and migration policies.
Anyhow, who’s your audience?
I see the colour and the privilege of your audience. I see in the streets, at the periphery of the suburbs, but also in packed music venues,
the people that wont ever come to your theatres. I see whom your audience is: the art scene, hipsters that buy clothes in second hand and perform not really caring about their style, your colleagues, art students, people that wanna play in your theatres.
I propose a toast for that, with a coup of red wine in our fancy foyer (or the counter-image: a cigaret and a beer in the cold).
In my last show I had a couple of Dutch ladies, beyond 60 years old, that came to see opera and ended up dancing reggaeton with me on stage, and asked me to show them how to open an Instagram account so they could follow me and support me.
After the show I get a programmer saying that my work is unfinished. Programmers stopped long time ago listening to the room, to that very audience, to the vibration between audience and artists (which is the very base of what theatre is). My work/our work, isn’t inaccessible. You’re simply stuck and very afraid of getting fired by your own community, or someone with a higher institutional rank.
I tell you, my dad had cancer last year and a Dutch person, a complete stranger, that saw performing at Motel Mozaiq in 2018, following me on facebook, lend me 4000 Euros because the Kickstarter of my dad wasn’t working and he was dying. She did something for me that nobody in this scene (I seem to belong to) did. I don’t keep any resentment. I’m rather here, offering you to tap in this power that I behold (of creating capital and private investment), that we behold, and that is the real future of performance art: people coming together and supporting each other beyond all differences, sharing privileges to make a better world.
I have more Instagram followers than any production house that has produced me. I have managed by myself, not even with a producer, to get to Canada, Iceland, Spain, Switzerland, Moscow. So, what am I doing here? Seems that I could do this without you.
Well, no. I need you, cause I have a mission in this country, here is where I need to tour and my work needs to be seen more than ever. Because I know, that my voice, my presence is needed here more than ever. You all talk about extreme right wing, about neoliberalist movements, but are the same ones that become the gatekeepers to whatever doesn’t resemble your understanding of theatre.
You’re the unconscious reflection of what you fear so much. A “niche” reflection.
Shame on you.
Now, can you continue doing what you do without us? I don’t think so.
Times are shifting, pressure becomes bigger and bigger, I see you full of fear, anxiety; there seems to be less steps in the pyramid but just a top and a bottom. And, oh!, my beloved ones, I see you rolling down ungracefully to that same bottom, where we have been always: migrants, artists, bodies of colour; the others.
In this deep and low space that you’ve never experienced so far, in this space of precariousness and constriction,
we engender our ideas, we create with our sweat Dreams that become true, theatre that you curate, feast with;
the reason you have a salary.
Because our power isn’t granted by someone of higher rank, by an institution. Our power is granted by our own selves, our fire, our spirits and Gods. We will never be empty; we don’t need to outsource anything to find a meaning or purpose to our lives.
Welcome to our basement. It is time for you to feel the fear we know very well: to feel how your future is hanging from a thin thread.
Welcome to our home: the place where theatre; the experimentation that you seem to advocate for, truly starts.
Now you think I’m nasty, that I’m populist; you say inside, “Oh, how much anger and irony, so violent”.
I become your enemy and therefor now you have more reasons to not program my work in your venues,
cause I’m very dangerous… you feel threatened.
Because you wanted me to be political but domesticated and well behaved enough,
you wanted me to be brave and speak out the words that you don’t dear to say,
to perform my truth to simply say that I’m wrong, that it isn’t real.
Because after all there always needs to be a fire starter, a head to be chopped,
and you know how to create contexts so that it isn’t yours.
But I didn’t come here to make you feel that you’re doing the right job.
I came here to be your biggest fear yet to challenge you to see the light in me,
to honour it, and to open the doors of your house so I can step in, shine,
we bring that crowd that is missing, we make some “money honey” (cause we got the skills for it),
and we make theatre together.
My future within your circuit, within the niche you belong to, it’s obviously in your hands. And I’m offering you that future on a golden plate today. The risk is worth it, because after all I don’t make theatre for you, but for the world that is at the periphery of this very context where I’m invited to talk today.
I hope my brave attempt can rather inspire you and also answer for me the question “why theatre?”.
But when I see the way you do things, how you engage in conversation only when your privilege and founding are endangered, when I see you performing “wanting to make a change” only in context, how you create these evenings: (ephemeral performances of politics to feel you’re doing the work), and just right after you go back to your habits and outdated practice (of making a theatre that doesn’t want to have a conversation with the world in suffering, that world you don’t experience), I wonder:
Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you? Why theatre for you?
Lamers las twee gedichten van Mark Strand.
foto Anna van Kooij
Eric de Vroedt spreekt dit jaar de Staat van het Theater uit en opent daarmee officieel theaterseizoen 2023-2024. De traditionele aftrap van het Nederlands Theater Festival (TF), waarin prominenten uit het culturele veld hun kijk op het Nederlandse theaterklimaat delen, vindt dit jaar op 7 september plaats in De Kleine Komedie in Amsterdam. (meer…)
Choreograaf, theatermaker en artistiek directeur van Theater Rotterdam Alida Dors draagt dit jaar zowel de Staat van het Theater (op het Nederlands Theater Festival) als de Staat van de Nederlandse Dans (op de Nederlandse Dansdagen) voor. ‘Dat Dors beide Staten uitspreekt is een krachtig statement, waarmee ze bestaande tradities en conventies wil bevragen en openbreken’, schrijven de festivals in een gezamenlijk persbericht. (meer…)
Toneelauteur Lot Vekemans spreekt dit jaar de Staat van het Theater uit, de traditionele openingsspeech van het Nederlands Theater Festival. De plechtigheid vindt plaats op 7 september in de Stadsschouwburg Amsterdam. In de Staat van het Theater reflecteert een prominent persoon uit de theaterwereld op actuele ontwikkelingen binnen en buiten de theatersector. Lot Vekemans is Nederlands […]
De Duitse publicist, theaterwetenschapper en intendant van de Berliner Festspiele, Thomas Oberender, spreekt dit jaar de Staat van het Theater uit. De Staat van het Theater is de traditionele openingsspeech van het Nederlands Theater Festival, die dit jaar voor het eerst door een buitenlander wordt uitgesproken, tijdens de opening van het Nederlands Theater Festival op donderdag […]
Tijdens de opening van het Nederlands Theater Festival op donderdag 30 augustus in de Stadsschouwburg Amsterdam zullen de jonge acteurs en theatermakers Ilay den Boer (1986), Walter Bart (1978) en Jeroen de Man (1980) de Staat van het Theater 20102 uitspreken. Festivaldirecteur Jeffrey Meulman heeft de mannen uitgenodigd om hun visie op de actualiteit in […]
