22 WijkJury’s zijn er inmiddels in Nederland actief en drie in België. Op initiatief van en gedragen door Female Economy bezoeken de groepen ongeoefende ogen ieder jaar een flinke reeks voorstellingen en bekronen hun favoriet. Voormalig lid en ‘roedelchef’ Najat Kaddour gaat dit theaterseizoen op bezoek bij WijkJury’s door het hele land. ‘Zij aan zij met de WijkJury, zal ik jullie een kijkje bieden achter de schermen en al het bijzonders dat ik daar ga meemaken.’

In de foyer van een theater kon ik mij nog weleens ‘out of place’  voelen. Als kind smachtte ik naar musea, Shakespeare, maar als gezin gingen wij naar de Zoete Inval, de grootste speeltuin in Amsterdam en omstreken, dat dan weer wel. Zodra ik zelf mocht beslissen, maakte ik met mijn kleine broertje een inhaalslag door met hem vaak naar jeugdtheater De Krakeling te gaan. Om hem te geven wat ik gemist had.

Ik kreeg voor mijzelf zeven jaar geleden alsnog een herkansing bij de WijkJury cadeau. Ik werd meegenomen naar het theater! Maar al kwam mijn droom uit, volwassen theater vond ik ineens spannend. Intiem. Ik had het idee dat de reguliere theaterbezoekers kunst en cultuur met een gouden paplepel mee hebben gekregen en ik voelde mij daardoor onwetend en naïef.  Maar in het rode pluche van de zaal, zelf in het donker terwijl ik me kon vergapen aan al het moois, kwam ik daarvan bij. Om mij vervolgens totaal thuis te voelen bij een nagesprek met de acteurs en de regisseur achter de schermen.

Als WijkJury-lid heb je namelijk het geluk om direct na afloop van de voorstelling in gesprek te kunnen gaan met de makers. Ik kwam erachter dat makers helemaal geen elitaire mensen zijn. Zij waren juist heel nieuwsgierig naar onze mening. Want alhoewel wij ongeoefende ogen zijn wat betreft het theaterlandschap, zijn wij – het publiek vanuit de wijken – nieuwe theaterkijkers. Dichter bij het leven buiten je eigen bubbel kom je niet. Wij hebben enkel onze pure ervaring en onze ongepolijste openheid. En juist dit bleek tijdens zo’n nagesprek zo welkom bij de makers van een voorstelling.

Het was enerverend om als lid van de WijkJury, mensen met allerlei achtergronden en culturen die nog nooit eerder over de drempel van een schouwburg zijn geweest, op sleeptouw meegenomen te worden. De bakker, de slager, de huisvrouw, een gemeenteraadslid, een ambtenaar, een oppasmoeder, een statushouder. Alles in de mix. Dit alles dankzij Adelheid Roosen. Toen zij 15 jaar geleden werd gevraagd om toe te treden tot de vakjury voor de toneelprijzen van het Nederlands Theater Festival was het installeren van een WijkJury naast een vakjury haar harde eis. Want kunst is er voor iedereen.

En zo geschiedde: onbevangen publiek uit alle stadsdelen van Amsterdam dat normaliter nooit naar het theater gaat, ging aan de slag. Sindsdien is de WijkJury uitgegroeid tot een landelijke beweging. De WijkJury, bestaande uit ongeveer 15 leden per stad, bezoekt elk theaterseizoen zo’n vijftien voorstellingen, in zowel grote als kleine zalen, en kiezen hun favoriet. Het komt vaak voor dat de keuze van de WijkJury anders is dan de vakjury. Het is daardoor precies de verrijking die Adelheid heeft beoogd.

Dit jaar betrad WijkJury DenHaag het podium tijdens het Gala van het Nederlands Theater en de uitreiking van de VSCD Toneelprijzen in de Stadsschouwburg van Amsterdam om hun prijs uit te reiken. Teder en zorgvuldig waren ze, zowel met hun woorden als hun voetstappen in het theaterlandschap. Zij vertelden tijdens hun uitreiking: ‘In de foyer voel je, dit wordt spannend, zo door een magische poort, en toch beland je in een huiskamer.’ Zij zagen theater waarmee zij zich kunnen identificeren. Dat is wat theater met mensen kan doen.

Toen ik WijkJury-lid was heb ik me weleens zorgen gemaakt of elk jurylid het stuk kon volgen. Om na afloop te begrijpen dat ik me om niets zorgen heb gemaakt. De grenzen van verschillende culturen ontstijgen. Dat is theater. Mensen houden van naar mensen kijken, denk ik als ik geniet van de Haagse WijkJury-leden op het podium bij het Gala. Bloem voor bloem, woord voor woord, delen zij het juryrapport voor hun winnaar, Char Li Chung met De Bananengeneratie van Theater Oostpool, voor een zaal gevuld met theaterprofessionals in de Stadsschouwburg Amsterdam. Ik weet hoe spannend ze het vinden, en hoe dierbaar en belangrijk het is om dwars door alle culturele, sociale en economische klassen te gaan.

Wat dit met een mens doet, ga ik jullie de komende edities laten ervaren. Komend theaterseizoen mag ik op bezoek bij WijkJury’s door het hele land, want wat is begonnen met één jury in Amsterdam is uitgedijd met landelijk 22 WijkJury’s. Daarnaast zijn in België sinds dit seizoen maar liefst drie WijkJury’s, Antwerpen, Brussel en Gent.  Zij aan zij met de WijkJury, zal ik jullie een kijkje bieden achter de schermen en al het bijzonders dat ik daar ga meemaken. We zullen hotel de botel verliefd zijn na een voorstelling. Op plekken komen waar we nooit eerder zijn geweest. En vooral, samen kijken door nieuwe ogen.

Foto: Leendert Vooijce – Najat Kaddour. De WijkJury is ook te volgen op Instagram.